ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ

XI ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ Τα δικαιώματα αποτελούν ίσως το δημοφιλέστερο πεδίο στον χώρο του Συνταγματι- κού αλλά και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, αφού η αυξανόμενη θεσμική τους κατοχύρωση, η θεωρητική τους επεξεργασία αλλά και η νομολογιακή τους πρακτική τα καθιστούν ένα εξόχως ζωντανό γνωστικό αντικείμενο. Είναι δε τόσο ζωντανό που γεγονότα κοινωνικο- πολιτικά ή οικονομικά επιδρούν καταλυτικά στη θεωρητική σύλληψη και στην εφαρμο- γή της θεσμικής προστασίας των δικαιωμάτων. Έτσι, πριν μερικά χρόνια η μνημονιακή πραγματικότητα κλόνισε συθέμελα το πεδίο των κοινωνικών δικαιωμάτων, τα οποία δέ- χθηκαν πολλαπλούς περιορισμούς, ενώστην τρέχουσα συγκυρία της πανδημίας αναδι- αμορφώνεται εκ βάθρων η θεωρητική συζήτηση για τον πυρήνα και τους περιορισμούς που μπορούν να επιβληθούν στα ατομικά δικαιώματα, ανανοηματοδοτώντας θεμελιώ- δεις έννοιες όπως το δημόσιο συμφέρον και την αρχή της αναλογικότητας. Για τις θεμελιώδεις ελευθερίες έχουν γραφτεί ευάριθμα ακαδημαϊκά συγγράμματα και εγ- χειρίδια, ορισμένα δε από σπουδαίους πανεπιστημιακούς δασκάλους, αλλά και μονογρα- φίες και διδακτορικές διατριβές σε διάφορα γενικά και ειδικά ζητήματα των δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα το μεγαλύτερο τμήμα των εκδοθεισών δικαστικών αποφάσεων στο πλαίσιο του ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων στην ελληνική έννομη τάξη αφορά τα δι- καιώματα, έχοντας συμβάλει και στην πληρέστερη επί της ουσίας προστασία τους. Με αυτά τα δεδομένα η σκέψη ότι μια συγγραφική προσπάθεια καλύπτει με πληρότη- τα τον πλούσιο και δυναμικά εξελισσόμενο γνωστικό αυτό χώρο θα ήταν ουτοπική. Η συγγραφή, επομένως, του ανά χείρας πονήματος δεν ήλθε ως προϊόν ανάγκης λόγω έλ- λειψης επιστημονικών έργων. Προέκυψε ως προϊόν της εν γένει ενασχόλησής μας τόσο στη δικαστηριακή πρακτική όσο και στην ακαδημαϊκή – διδακτική μας εμπειρία στα ακροατήρια της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ μέσα από την επικουρία των μελών ΔΕΠ. Η ενασχόληση αυτή οδήγησε στην ανάγκη συστηματοποίησης και κωδικοποίησης κρί- σιμων εννοιών προκειμένου αυτές να μπορούν να καταστούν ευχερέστερα αντιληπτές ακόμη και από τον αμύητο εκκολαπτόμενο νέο νομικό. Η δομή του βιβλίου χωρίζεται σε δύο μέρη κατ’αντιστοιχία προς τον τίτλο του: στο πρώ- το μέρος γίνεται θεωρητική παρουσίαση των δικαιωμάτων τόσο του γενικού μέρους και της προστασίας τους σε υπερνομοθετικό επίπεδο όσο και των κατ’ ιδίαν δικαιωμάτων από την ανθρώπινη αξία και την ισότητα ως την θρησκευτική ελευθερία και την έννο- μη προστασία, ακολουθώντας τη σειρά των σχετικών άρθρων του ελληνικού Συντάγ- ματος. Στο δεύτερο μέρος παρατίθενται πρακτικά θέματα υπό τη μορφή case studies και δίδονται απαντήσεις σε κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την έννοια και το κανονι- στικό περιεχόμενο των δικαιωμάτων, καθώς και τη στάθμιση και εφαρμογή τους. Σε όλα τα πρακτικά θέματα είναι εμφανής η νομολογιακή επιρροή αφού οι κρίσιμες θεματικές των περισσότερων εξ αυτών απασχόλησαν μεμονωμένα ή κατ’ επανάληψη τη νομολο- γία ιδίως του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και των δύο υπερεθνικών ευρωπαϊκών