ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ

2 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ οίκησης. Στα πολιτικά δικαιώματα εντάσσονται το ενεργητικό και παθητικό εκλογικό δι- καίωμα (άρθρο 51 παρ 3 και 55 Συντ.), η συμμετοχή στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοί- κησης (άρθρο 102 Συντ.), η ίδρυση και συμμετοχή σε πολιτικά κόμματα (άρθρο 29 παρ. 1 Συντ.) και το δικαίωμα σταδιοδρομίας στη στελέχωση θέσεων του κρατικού μηχανι- σμού ως υπάλληλος ή ως δικαστής (άρθρα 4 παρ. 4, 103 και 88 παρ 1 Συντ. αντίστοιχα) 1 . Ωστόσο, η διάκριση των δικαιωμάτων στις ανωτέρω κατηγορίες δεν είναι απολύτως ακριβής και αδιαπέραστη: τούτο διότι υπάρχουν δικαιώματα με υπερατομική διάσταση [όπως λόγου χάρη το δικαίωμα στο περιβάλλον (άρθρο 24 Συντ.)] ή άλλα δικαιώματα τα οποία εμφανίζουν status mixtus, ήτοι παρουσιάζουν τόσο αμυντική όσο και θετική δι- άσταση αλλά συνδέονται και με την άσκηση της κρατικής εξουσίας 2 . Πρόκειται για την καλούμενη παραπληρωματικότητα των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Εξάλλου, δικαιώματα απορρέουν και από τις θεσμικές εγγυήσεις. Οι θεσμικές εγγυή- σεις ομοιάζουν με τα δικαιώματα, διότι κατοχυρώνουν έναν χώρο ελεύθερης ύπαρξης και δράσης,  παρέχοντας αγώγιμες αξιώσεις έναντι του Κράτους για μη επέμβασή του στον χώρο αυτό, με σκοπό, όμως, προεχόντως, όχι την προστασία των φορέων της αξί- ωσης ως ατόμων, αλλά προς διασφάλιση του θεσμού στον οποίο αυτοί είναι ενταγμέ- νοι. Με άλλες λέξεις, η παρεχόμενη προστασία στους φορείς των δικαιωμάτων είναι αυ- τοσκοπός, ενώ στις θεσμικές εγγυήσεις είναι μέσο για την προστασία του θεσμού και της διασφάλισης εν τέλει κάποιας πτυχής του δημοσίου συμφέροντος. Παραδείγμα- τα θεσμικών εγγυήσεων αποτελούν η λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία των δι- καστών (άρθρα 87 παρ.1 και 2 Συντ.) καθώς και η ισοβιότητα αυτών (άρθρο 88 παρ. 1 Συντ.), η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων (άρθρο 103 παρ. 2 Συντ.), η βουλευτική ασυλία (άρθρα 60-62 Συντ.), η ειδική ποινική ευθύνη των Υπουργών (άρθρο 86 Συντ.), αλλά και η ακαδημαϊκή ελευθερία (άρθρο 16 παρ. 1 Συντ.) και η ελευθεροτυπία (άρθρο 14 παρ. 2 Συντ.). 1. Κατ’ άλλη άποψη στα πολιτικά δικαιώματα εντάσσονται και το δικαίωμα κάποιου να γίνει ένορκος (άρθρο 97 Συντ.) και να συμμετέχει γενικά στην πολιτική ζωή της χώρας (άρθρο 5 παρ. 1), στον βαθ- μό που με τον τρόπο αυτόν εκφράζεται τμήμα της κρατικής βούλησης. 2. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1 Συντ.), το οποίο, αφενός, έχει αμυντική διάσταση, θυμίζοντας ατομικό δικαίωμα, υπό την έν- νοια της αξίωσης έναντι του κράτους να μην θέτει νομικούς ή φυσικούς φραγμούς στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη και να μην αποστερεί τον φυσικό δικαστή και, αφετέρου, προσιδιάζει λίγο σε κοινω- νικό, εφόσον απαιτεί θετικές παρεμβάσεις εκ μέρους του κράτους για τη διαμόρφωση δικαιοδοτι- κού μηχανισμού με δικαστές, υπαλλήλους, υλικοτεχνική υποδομή και διαδικασίες, ενώ, τέλος, στον βαθμό που μέσω της άσκησης αυτού εκφράζεται μία εκ των τριών πολιτειακών λειτουργιών λειτουρ- γεί και ως πολιτικό δικαίωμα. Συναφώς και τα δικαιώματα συλλογικής δράσης, ήτοι της συνάθροι- σης (άρθρο 11 Συντ.) και της συνένωσης (άρθρο 12 Συντ.) καίτοι κατά βάση είναι ατομικά, διαθέτουν και πολιτική διάσταση στον βαθμό που αποτελούν μέσα για την πολιτική έκφραση και τη συμμετο- χή του ατόμου στο πολιτικώς γίγνεσθαι.