ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ

Α.: ΓΕΝΙΚΟΜΕΡΟΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ 7 του όλου αριθμού των βουλευτών ύστερα από πρόταση της Κυβέρνησης 15 . Η απόφα- ση αυτή δημοσιεύεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η απόφαση της Βουλής περί κηρύξεως της Χώρας σε κατάσταση ανάγκης ορίζει και τη διάρκεια ισχύος της, η οποία δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από δεκαπέντε ημέρες, ενώ μπορεί να παρα- ταθεί για ακόμη δεκαπέντε ημέρες με νέα απόφαση της Βουλής. Η κήρυξη της Χώρας σε κατάσταση ανάγκης μπορεί να επιβληθεί μόνο για τις αναφερόμενες στο άρθρο 48 παρ. 1 του Συντάγματος έκτακτες περιστάσεις 16 και η αναστολή ισχύος αφορά μόνον τα δικαιώματα που αναφέρονται στο ίδιο άρθρο. Λόγω του ιδιαίτερα περιοριστικού για τα δικαιώματα χαρακτήρα της διάταξης, αυτή πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτι- κά και από την άποψη των περιπτώσεων που μπορούν να δικαιολογήσουν την κατά- σταση ανάγκης και από την άποψη των δικαιωμάτων που μπορούν να ανασταλούν. Συνεπώς, δεν είναι δυνατή η διασταλτική ερμηνεία των ανωτέρω εννοιών υπό τη νο- μολογιακή (και εν μέρει θεωρητική) κατασκευή ενός «δικαίου της ανάγκης», για πα- ράδειγμα λόγω της εξαιρετικά δυσχερούς δημοσιονομικής κατάστασης στην οποία βρέθηκε η Ελλάδα ή της αντιμετώπισης της πανδημίας του Covid-19, ώστε να δικαιο- λογείται η γενικευμένη συρρίκνωση του προστατευτικού πεδίου των κοινωνικών ιδί- ως δικαιωμάτων ή ο υπέρμετρος περιορισμός ατομικών, όπως η οικονομική ελευθε- ρία και περιουσία 17 . - Το χρέος εθνικής και κοινωνικής αλληλεγγύης (άρθρο 25 παρ. 4 Συντ.) : Εκ πρώ- της όψεως ο εν λόγω γενικός περιορισμός δίνει την αίσθηση ότι αποτελεί μια γενική ρήτρα η οποία μπορεί να θεμελιώσει, εκ μέρους των οργάνων του Κράτους, περιορι- σμούς σε δικαιώματα με επίκληση της εκπλήρωσης του χρέους της εθνικής και κοινω- νικής αλληλεγγύης. Μια τέτοια προσέγγιση όμως θα ήταν επικίνδυνη τόσο λόγω της αοριστίας της εν λόγω έννοιας όσο και επειδή θα ανέτρεπε το βασικό τεκμήριο υπέρ της ελευθερίας, αφού εν τέλει η απόλαυση των δικαιωμάτων θα τελούσε υπό την αί- ρεση της μη αντίθεσης στο χρέος της εθνικής και κοινωνικής αλληλεγγύης. Για τον λόγο αυτόν κατ’ ορθότερη ερμηνευτική προσέγγιση στον γενικό αυτό περιορισμό κωδικοποιούνται οι ήδη υφιστάμενες συνταγματικές υποχρεώσεις, τα λεγόμενα συ- νταγματικά καθήκοντα. Αυτά είναι η υποχρέωση σεβασμού του Συντάγματος και των 15. Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 48 παρ.2 Συντ., σε περίπτωση απουσίας της Βουλής ή αδυναμί- ας συγκλήσεώς της άμεσα, τα μέτρα λαμβάνονται με προεδρικό διάταγμα, κατόπιν πρότασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Το διάταγμα αυτό υποβάλλεται προς έγκριση στη Βουλή, αμέσως μόλις καταστεί δυνατή η σύγκλισή της και, πάντως, εντός προθεσμίας δεκαπέντε ημερών. 16. Οι περιπτώσεις αυτές είναι: πόλεμος, επιστράτευση εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων ή άμεσης απει- λής της εθνικής ασφάλειας (λ.χ. τρομοκρατική επίθεση, ένοπλη επίθεση από άλλο κράτος) και ένο- πλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος (πραξικόπημα). 17. Βλ. σχετικά τη μειοψηφία στην απόφαση ΣτΕ 693/2011 σύμφωνα με την οποία «το Σύνταγμα ρυθ- μίζει κατ’ αρχήν τα της λειτουργίας του κράτους υπό ομαλές συνθήκες και έχει προβλέψει ειδικές ρυθμί- σεις για συγκεκριμένες έκτακτες όπως το άρθρο 48 […] ούτε όμως από το κείμενό του ούτε από τις σχε- τικές συζητήσεις στην Αναθεωρητική Βουλή προκύπτει ότι υπήρξε πρόβλεψη για την περίπτωση του διαφαινόμενουπλήρους δημοσιονομικού εκτροχιασμού […] Ενόψει αυτών τοάρθρο78παρ. 2δεν αντι- μετώπισε και συνεπώς δεν αποκλείει την αναδρομική επιβολή έκτακτης εισφοράς» .