ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ

8 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ νόμων και η αφοσίωση στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία (άρθρο 120 παρ. 2), η τήρη- ση του Συντάγματος και η με κάθε μέσο αντίσταση εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία (άρθρο 120 παρ. 4), η συμμετοχή στα δημόσια βάρη (άρ- θρο 4 παρ. 5), η συμμετοχή στην άμυνα της πατρίδας (άρθρο 4 παρ. 6), η άσκηση του ενεργητικού εκλογικού δικαιώματος (άρθρο 51 παρ. 5), η συμμετοχή στην εννεαετή υποχρεωτική εκπαίδευση (άρθρο 16 παρ. 3) και η υποχρέωση προσφοράς υπηρεσι- ών (επίταξη εργασίας) σε εξαιρετικές και αναγκαίες περιπτώσεις όπως επιστράτευση, θεομηνία (άρθρο 22 παρ. 4). - Η απαγόρευση της καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος εκ μέρους του φορέα (άρθρο 25 παρ. 3 Συντ.): Με βάση την εν λόγω διάταξη απαγορεύεται το δικαίωμα να ασκηθεί για σκοπό προδήλως αντίθετο από αυτόν χάριν του οποίου έχει θεσπιστεί 18 19 . Επομένως, και δεδομένου ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα αποτελούν αυτοσκοπούς, θα πρέπει στην οικεία συνταγματική διάταξη να συνδέεται η άσκηση του δικαιώμα- τος προς έναν συγκεκριμένο σκοπό, προκειμένου το άρθρο 25 παρ.3 να τύχει εφαρ- μογής. [χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων συνταγματικών διατάξεων είναι το δι- καίωμα στην απεργία (άρθρο 23 παρ. 2) και η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία ως έκφανση της οικονομικής ελευθερίας (άρθρο 106 παρ. 2)]. Εξάλλου, αξίζει να τονιστεί ότι η διάταξη αυτή δεν πρέπει να συγχέεται με τη γενική ρήτρα του άρθρου 281 ΑΚ 20 , διότι η τελευταία διάταξη αποσκοπεί να προστατεύσει το αδύναμο μέρος στις ιδιω- τικές έννομες σχέσεις, ενώ η συνταγματική απαγόρευση επιδιώκει να προστατεύσει την κρατική εξουσία, η οποία συγκριτικά με τον ιδιώτη αποτελεί το ισχυρό μέρος της εννόμου σχέσεως. (β). Ειδικοί περιορισμοί: (i). απευθείας εκ του Συντάγματος προβλεπόμενοι: Σε ορισμένα δικαιώματα, η άσκηση των οποίων μπορεί να εμπεριέχει έντονο βαθμό παρέμβασης στην κοινω- νική / οικονομική ζωή και στα δικαιώματα άλλων φορέων, θεωρήθηκε σκόπιμη από 18. Λόγου χάρη το δικαίωμα στην απεργία κατ’άρθρον 23 παρ. 1 Συντ. ασκείται ως μέσο πίεσης για τη διεκδίκηση εργασιακών παροχών, βελτιώσεων, κτλ. Η καταχρηστικότητά του δεν προκύπτει από την πρόκληση ζημίας, αφού το ίδιο εξ ορισμού είναι δικαίωμα πρόκλησης ζημίας, αλλά όταν ασκεί- ται με σκοπό την πρόκληση πολιτικής αστάθειας, δυνάμενη να οδηγήσει σε παραίτηση της κυβέρ- νησης. 19. Πρβλ. και τη συναφή διάταξη του άρθρου 17 της ΕΣΔΑ, σύμφωνα με την οποία καμία διάταξή της δεν μπορεί να ερμηνευθεί ότι επιτρέπει σε συμβαλλόμενο Κράτος, ομάδα ή μεμονωμένο πρόσω- πο να επιδοθούν σε δραστηριότητα προς καταστροφή κατοχυρωμένων δικαιωμάτων ή σε περιο- ρισμούς τους μεγαλύτερων εκ των προβλεπομένων. Από τη διατύπωση αυτή γίνεται αντιληπτό ότι έχει ως αποδέκτες τόσο τους φορείς των δικαιωμάτων (όπως και η διάταξη του άρθρου 25 παρ. 3 Συντ.) αλλά και την κρατική εξουσία, ιδίως ως προς την επιβολή περιορισμών. 20. Όπως έχει κριθεί, η διάταξη του άρθρου 281 του Αστικού Κώδικα, με την οποία απαγορεύεται η κα- τάχρηση δικαιώματος, αφορά στην άσκηση ιδιωτικών δικαιωμάτων, ενώδεν νοείται κατάχρηση δι- καιώματος στο δημόσιο δίκαιο, βλ. ΣτΕ 1626/2018 (σκ.9), 2850, 919/2017, 1597, 1418/2016, 2090- 2091, 1440, 338/2014, 4442/2011, 713/2010, 14/2006.