ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ: ΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ

5 II. Η ελληνική νομοθεσία για τις προστατευόμενες περιοχές Α. Συνταγματική Προστασία του Περιβάλλοντος Το άρθρο 24.1. του Συντάγματος προβλέπει πως « Η προστασία του φυσικού και πολιτι- στικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτι- κά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας» . 7 Ως «περιβάλλον» νοείται το σύνολο του φυσικού περιβάλλοντος (χλωρίδα, πανίδα, φυσικοί σχηματισμοί) και των δημιουργη- μάτων του ανθρώπου (πολιτιστικό/ανθρωπογενές), 8 το οποίο πρέπει να προστατεύε- ται προληπτικά 9 και κατασταλτικά από νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία: 1. Με τη διάταξη αυτή, αφενός θεσπίζεται συνταγματική υποχρέωση λήψης κανονι- στικών, γενικών ατομικών ή ατομικών μέτρων: α) στον κοινό νομοθέτη να θεσπίσει τα απαραίτητα νομοθετικά μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, β) να μην προβαίνει σε αντίθετες με αυτή ρυθμίσεις (αρνητική υποχρέωση), γ) στη Διοίκηση, να λαμβάνει τα πρόσφορα διοικητικά προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για την τήρηση της ανωτέ- ρωσυνταγματικής επιταγής, δ) η τελευταία, ακόμα και ελλείψει νομοθετικών μέτρων, να απέχει από τη λήψη δράσης ή/και την έκδοση πράξεων που προφανώς αντίκεινται στη διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και ε) να παρέχεται μέσω της δικαστικής εξουσίας πλήρης και αποτελεσματική δικαστική προστασία για θέματα περιβαλλοντι- κού ενδιαφέροντος/αντικειμένου. 10 7. Για την έννοια της αειφορίας – βιωσιμότητας βλ. παρακάτω. 8. Ν 1650/86 άρθρο 2. παρ. 1. 9. Με την πρόβλεψη των «προληπτικών μέτρων» συνάγεται η ενσωμάτωση της αρχής της πρόληψης και της προφύλαξης στην ελληνική έννομη τάξη. 10. Πρβλ. ΣτΕ 3974/2010, σκ. 11: « Επειδή, κατά την έννοια των ανωτέρω συνταγματικών και κοινοτικού δικαίου διατάξεων, εφόσον ο συντακτικός και ο κοινοτικός νομοθέτης, έχοντας επίγνωση του οικολο- γικού προβλήματος, ανήγαγε το φυσικό περιβάλλον σε αντικείμενο ιδιαίτερης έννομης προστασίας, η προστασία αυτή πρέπει να είναι πλήρης και αποτελεσματική. Κατά συνέπεια, η ως άνω συνταγματι- κή διάταξη καθιστά υποχρεωτική για μεν τον κοινό νομοθέτη και τη Διοίκηση τη λήψη των προς τού- το αναγκαίων προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων, και δη είτε κανονιστικών είτε γενικών ατομικών είτε ατομικών, για δε τα δικαστήρια την παροχή αποτελεσματικής προστασίας στο φυσικό περιβάλλον. Εντεύθεν έπεται ότι παράλειψη της Διοικήσεως προς λήψιν των μέτρων αυτών είναι, παράλειψη οφει- λομένης ενεργείας υποκειμένη σε ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας, κατά την έννοια του άρθρου 45 παρ. 4 του κωδ. π.δ. 18/1989, εφόσον άλλως η μεν συνταγματική επιταγή θα μετέπιπτε σε άλλη θεωρητική διακήρυξη αρχής, το δε φυσικό περιβάλλον θα παρέμενε άνευ προστασίας, εκτεθει- μένο σε ανεπανόρθωτη καταστροφή, εναντίον της σαφούς βουλήσεως του συνταγματικού νομοθέτη (ΣτΕ 2818/1997, 1978/2002, 1242/2008).» και σκ. 12: « Επειδή, εξάλλου, από το συνδυασμό των παρατε- θεισών διατάξεων προκύπτει ότι επί προκλήσεως ρυπάνσεως ή υποβαθμίσεως του περιβάλλοντος, ανε- ξαρτήτως της αυτοτελούς υποχρεώσεως της Κεντρικής Διοικήσεως για τη λήψη κατάλληλων μέτρων,