ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

4 ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 2. Αρχή της προφύλαξης και της πρόληψης Καθιερώθηκαν τόσο στο άρθρο 191 ΣΛΕΕ, όσο και στη διακήρυξη του Ρίο του 1992, όπου εξαγγέλεται ότι η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να προσεγγίζεται κατά βάση σαν προληπτική δράση. Η σημασία της αρχής αυτής στο πλαίσιο του κοινοτικού δικαίου είναι εμφανής καθώς οι περισσότερες Οδηγίες και Κανονισμοί θεσπίζουν προληπτικά μέτρα, είτε με τη μορφή κα- θιέρωσης προληπτικού ελέγχου των περιβαλλοντικών επιπτώσεων-δράσεων ή με τη μορ- φή της ενημέρωσης-συμμετοχής των πολιτών σε θέματα περιβάλλοντος. Ενδεικτικά ανα- φέρονται οι Οδηγίες :- 85/337/ΕΟΚ, 2003/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26-5-2003, 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβου- λίου της 23-4-2009 κ.λπ . 4 3. Αρχή της αειφορίας Η αρχή της αειφορίας ή της βιώσιμης ανάπτυξης καθιερώνεται στα άρθρα 2,6 και 191 παρ.1 της ΣΛΕΕ και στόχος της είναι ένα μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που θα εξασφα- λίζει την οικολογική ισορροπία στο διηνεκές. 4. Αρχή της επανόρθωσης των προσβολών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή Εάν τα προληπτικά μέτρα δεν έχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα και επέρχεται οικολογι- κή ζημία το άρθρο 191 παρ. 2 της ΣΛΕΕ διατάσσσει την επανόρθωση των προσβολών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή. Η αρχή αυτή εφαρμόζεται κυρίως στο πε- ρίπλοκο και δυσεπίλυτο πρόβλημα της διαχείρισης και διάθεσης των αποβλήτων 5 . 5. Αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» Η αρχή αυτή διατυπώθηκε πρώτη φορά το 1972 σε Σύσταση του ΟΟΣΑ, ενσωματώθηκε δε στη Διακήρυξη του Ρίο. Έχει την έννοια ότι ο ρυπαίνων βαρύνεται με τα έξοδα για την υλοποίηση των μέτρων που αποφασίζουν οι δημόσιες αρχές για να διασφαλιστεί η διατή- ρηση του περιβάλλοντος σε αποδεκτή κατάσταση. Βεβαίως στο επίπεδο της οικονομικής ανάλυσης της προστασίας του περιβάλλοντος ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται η αρχή αυτή έχει κατά περίπτωση προκαλέσει αμφισβητήσεις, που αφορούν ακόμη και την απο- τελεσματικότητα της αρχής αυτής για την προστασία του περιβάλλοντος, αφού ναι μεν εί- ναι δίκαιο ο ρυπαίνων να πληρώνει για την ρύπανση, όμως η διατήρηση του περιβάλλο- ντος σε αποδεκτή κατάσταση εξαρτάται αποκλειστικά από την υλοποίηση των μέτρων που αποφασίζουν οι δημόσιες αρχές, που τις περισσότερες φορές είναι ανεξάρτητο του ποιος πληρώνει. Για παράδειγμα στην Ελλάδα εφαρμόζεται η αρχή αυτή και πράγματι οι ρυπαί- νοντες πληρώνουν, όμως η έλλειψη ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης και διάθε- 4. ΕφΘεσ 2025/2012, Ι. Καράκωστας ό.π. σελ.28. 5. ΔΕΚ υπόθ.C-2/1990, C-422/1992 απόφ. της 10.5.1995 κ.α.