ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Μ. Κουσκουνά ΙΙΙ. ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Οι πηγές του Δικαίου Περιβάλλοντος έχουν τις ρίζες τους στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ενω- σης, στο Σύνταγμα και σε διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Α. Δίκαιο Ευρωπαϊκής Ένωσης Το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο καθιερώνει την προστασία του περιβάλλοντος ως κύρια επιδίωξη της Ένωσης και των Κρατών Μελών (KM) της στο πλαίσιο της προαγωγής της οι- κονομικής και κοινωνικής προόδου των λαών τους 1 . Σύμφωνα με το άρθρο 3.3 ΣΕΕ «η Ένωση εργάζεται για την αειφόρο ανάπτυξη της Ευρώ- πης με γνώμονα την ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη και τη σταθερότητα των τιμών, την κοινωνική οικονομία της αγοράς με υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας με στόχο την πλή- ρη απασχόληση και την κοινωνική πρόοδο και το υψηλό επίπεδο προστασίας και βελτίω- σης της ποιότητας του περιβάλλοντος». Αλλά και στον τομέα της εξωτερικής της δράσης η Ένωση μεριμνά για την «προώθηση, στις αναπτυσσόμενες χώρες, της αειφόρου ανάπτυ- ξης από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη, με πρωταρχικό στόχο την εξά- λειψη της φτώχειας» καθώς και «τη συμβολή στην ανάπτυξη διεθνών μέτρων για τη δια- φύλαξη και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των παγκόσμιων φυσικών πόρων, με στόχο τη διασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης» 2 . Η ΣΛΕΕ στο άρθρο 4.2 ε) κατατάσσει το περιβάλλον ως θεματικό πεδίο συντρέχουσας αρ- μοδιότητας 3 , παραπέμποντας στις διατάξεις του Τίτλου ΧΧ (άρθρα 191-193 ΣΛΕΕ) που ρυθ- μίζουν την περιβαλλοντική πολιτική της Ένωσης. Η ΣΛΕΕ αναβαθμίζει την «περιβαλλοντική ενσωμάτωση» σε αρχή γενικής εφαρμογής: το άρθρο 11 ΣΛΕΕ επιτάσσει την ένταξη των «απαιτήσεων της περιβαλλοντικής προστασίας στον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, ιδίως προκει- μένου να προωθηθεί η αειφόρος ανάπτυξη». Εξειδικεύσεις της αρχής της ενσωμάτωσης αποτελούν: το άρθρο 13 ΣΛΕΕ αναφορικά με την προστασία των ζώων ως «ως ευαίσθητων όντων» καθώς και το άρθρο 194 ΣΛΕΕ για την πολιτική της Ένωσης στον τομέα της ενέρ- γειας, η οποία «λαμβάνει υπόψη την απαίτηση να προστατευθεί και να βελτιωθεί το πε- ριβάλλον, ιδιαίτερα στην περίπτωση της προώθησης της ενεργειακής αποδοτικότητας και της εξοικονόμησης ενέργειας καθώς και της ανάπτυξης νέων και ανανεώσιμων πηγών» 4 . 1. ΣΕΕ, Προοίμιο παράγραφος 9. 2. ΣΕΕ, Τίτλος V (εξωτερική δράση της Ένωσης) άρθρο 21.2 δ) και στ). 3. Άρθρο 4 ΣΛΕΕ. 4. Άρθρο 194.1 γ) ΣΛΕΕ.