ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Μ. Κουσκουνά 10 ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ο Χάρτης των Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΧΘΔΕΕ), που απευθύ- νεται τόσο στα ενωσιακά όργανα, όσο και στα ΚΜ όταν αυτά εφαρμόζουν ενωσιακό δί- καιο 5 , επιτάσσει στο άρθρο 37 την ενσωμάτωση της προστασίας του περιβάλλοντος στις πολιτικές της Ένωσης, καθώς και τη διασφάλιση «υψηλού επιπέδου» και «βελτίωση της ποιότητάς του σύμφωνα με την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης». Κατά τη διαδικασία της προσέγγισης των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών δι- ατάξεων των KM που έχουν ως αντικείμενο την εγκαθίδρυση και τη λειτουργία της εσωτε- ρικής αγοράς (θετική ενοποίηση), που συντελείται με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία 6 , η Επιτροπή (Ε), ως φορέας του δικαιώματος πρωτοβουλίας 7 , υποχρεούται στις προτάσεις της να λαμβάνει ως βάση ένα υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος, λαμβάνο- ντας ιδίως υπόψη όσες νέες εξελίξεις βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα. Στα πλαίσια των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων τους, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) και το Συμβούλιο (Σ) επιδιώκουν επίσης την επίτευξη αυτού του στόχου 8 . Όταν, μετά τη θέσπιση μέτρου εναρμόνισης από το ΕΚ και το Σ, από το Σ ή από την Ε, ένα ΚΜ θεωρεί αναγκαίο να διατηρήσει εθνικές διατάξεις που δικαιολογούνται από τις επιτα- κτικές ανάγκες που προβλέπονται στο άρθρο 36 ΣΛΕΕ 9 ή διατάξεις σχετικές με την προστα- σία του περιβάλλοντος ή του χώρου εργασίας, τις κοινοποιεί στην Ε, καθώς και τους λό- γους διατήρησής τους 10 . Επίσης, αν μετά τη θέσπιση μέτρου εναρμόνισης, ένα ΚΜ θεωρεί αναγκαία τη θέσπιση εθνικών διατάξεων επί τη βάσει νέων επιστημονικών στοιχείων σχετικών με την προστα- σία του περιβάλλοντος ή του χώρου εργασίας, για λόγους οι οποίοι συντρέχουν μόνον στην περίπτωσή του και οι οποίοι έχουν ανακύψει μετά τη θέσπιση του μέτρου εναρμόνι- σης, κοινοποιεί στην Ε τις μελετώμενες διατάξεις και τους λόγους που υπαγορεύουν τη θέ- σπισή τους 11 . Οι νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις του πρωτογενούς δικαίου έχουν επιτρέψει στον ενωσια- κό νομοθέτη να υιοθετήσει μεγάλο όγκο νομικών πράξεων (Κανονισμών, Οδηγιών, Απο- φάσεων) που ρυθμίζουν ειδικά την προστασία των στοιχείων του περιβάλλοντος (έδαφος, ύδατα, ατμόσφαιρα, ενδιαιτήματα), τις προδιαγραφές που αφορούν την ασφάλεια των πα- ραπάνω (εκπομπές, θόρυβος, επικίνδυνες ουσίες, ΓΤΟ, απόβλητα, πυρηνική ασφάλεια, κ.λπ .), καθώς και διάφορα οριζόντια θέματα διαδικαστικού χαρακτήρα (εκτίμηση περι- βαλλοντικών επιπτώσεων, πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία, πρόσβαση στη δικαιοσύνη, περιβαλλοντική ευθύνη, προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου κ.λπ. ). 5. Άρθρο 51.1 ΧΘΔΕΕ. 6. Άρθρο 294 ΣΛΕΕ. 7. Άρθρο 17 ΣΕΕ. 8. Άρθρο 114.3 ΣΛΕΕ. 9. Μεταξύ των λόγων εξαίρεσης περιλαμβάνονται η προστασία της υγείας των ανθρώπων και των ζώων και η προφύλαξη των φυτών. 10. Άρθρο 114.4 ΣΛΕΕ. 11. Άρθρο 114.5 ΣΛΕΕ.