ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΑΣΥΛΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Πρόλογος VIII θνών ποινικών δικαστηρίων. Η εν λόγω πραγματικότητα κατέστησε αναπό- φευκτη τη νομική συνάντηση και τις συνακόλουθες τριβές μεταξύ των δύο προστατευόμενων έννομων αγαθών από τις ασυλίες και το διεθνές δίκαιο των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ήτοι της προώθησης φιλικών διεθνών σχέσεων μεταξύ των κρατών και της διεθνούς προστασίας του ατόμου από σοβαρές πα- ραβιάσεις των δικαιωμάτων του. Τόσο η διεθνής, όσο και η ελληνική βιβλιογραφία, αν και διαθέτουν πολυά- ριθμους τίτλους για τις ασυλίες και για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν έχουν αφιερώσει τον απαιτούμενο χρόνο για την ανάλυση της διάδρασής τους. Η ανά χείρας μονογραφία του κ. Ι. Ιακωβίδη έρχεται να καλύψει ακριβώς αυτό το κενό διερευνώντας ποιος είναι ο αντίκτυπος στο δημόσιο διεθνές δίκαιο από τη δύσκολη συμβίωση αυτών των δύο κανόνων, εκ των οποίων ο ένας στοχεύει στην προστασία του κράτους και των κρατικών αξιωματούχων, ενώ ο άλλος στην προστασία των πολιτών που το συναποτελούν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο δικαστής κατέχει διαχρονικά ένα διαπλαστικό ρόλο. Η κρατική ασυλία άρχισε να υποχωρεί ήδη από το δέκατο ένατο αιώνα ως προς τις εμπορικές συναλλαγές στις οποίες συμμετείχε το κράτος ως συμ- βεβλημένο μέρος, και στη συνέχεια ακολούθησαν οι συμβάσεις εργασίας, με έμφαση στις εργασιακές σχέσεις μεταξύ υπηκόων τρίτων χωρών και διπλω- ματικών αρχών. Και μπορεί βέβαια η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Κρατική Ετεροδικία (ΕΣΚΕ) του Συμβουλίου της Ευρώπης και η Σύμβαση του ΟΗΕ για τις Δικαιοδοτικές Ασυλίες των Κρατών και της Περιουσίας τους να κωδικοποί- ησαν υπάρχον εθιμικό δίκαιο, ωστόσο τα εν λόγω συμβατικά κείμενα κινή- θηκαν στην πορεία που είχε ήδη διαμορφωθεί μέσα από αποφάσεις εθνικών δικαστηρίων (ιδίως ιταλικών, ελληνικών και βελγικών αναφορικά με τις συμ- βάσεις εργασίας) και η οποία εδραιώθηκε περαιτέρω μέσα από την πλούσια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ). Οι εθνικοί και διεθνείς δικαστές, οσμιζόμενοι τον άνεμο της αλλαγής που επήλθε στο ρόλο του κράτους, προσάρμοσαν τη νομολογία των δικαστηρίων σε μία προσέγγιση του διεθνούς δικαίου, η οποία κατέτεινε στην ασφάλεια των εμπορικών συναλλαγών μέσω της ad hoc νομικής εξίσωσης του κράτους στο ρόλο του ενός εκ των δύο συμβεβλημένων μερών. Η πλέον αδιαμφισβή- τητη όμως χάραξη των ορίων της δικαιοδοτικής ασυλίας του κράτους και των κρατικών αξιωματούχων από τη δικαστική εξουσία επήλθε μέσα από τη νο- μολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, την οποία είχα την ευκαιρία να παρα- κολουθήσω και να συνδιαμορφώσω ως μέλος του και Πρόεδρός του. Οι υπο- θέσεις Wallishauser, Naku, Sabeh el Seil, Cudak και Oleynikov είναι κάποιες από τις πλέον χαρακτηριστικές αποφάσεις που εξέδωσε το ΕΔΔΑ σε αυτό το πλαίσιο, συμβάλλοντας στην παγίωση των εξαιρέσεων εμπορικών συναλλα-