ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΑΣΥΛΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Πρόλογος X Η υπόθεση Δικαιοδοτικές Ασυλίες του Κράτους και η συναφής απόφαση του Δι- εθνούς Δικαστηρίου της Χάγης υιοθέτησε μία συντηρητική προσέγγιση, επιβε- βαιώνοντας τον κανόνα της δικαιοδοτικής ασυλίας του αλλοδαπού δημοσίου, την ίδια στιγμή που σωρεία πολιτικά σημαντικών δικαστικών αποφάσεων 5 εί- χαν προλειάνει το έδαφος για μία αλλαγή νομολογίας, τουλάχιστον σε ότι αφο- ρά την μη αποδοχή ασυλίας σε περιπτώσεις παραβίασης κανόνων jus cogens και τέλεσης εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Το διακύβευμα όπως γίνεται ευκόλως αντιληπτό είναι υψίστης σημασίας: εάν η ασυλία κρατών, αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, καθώς και κρατικών αξιωματούχων μπορεί πλέον να υποχωρεί μπροστά στην τέλεση διεθνών εγκλημάτων, 6 το διεθνές δίκαιο ενισχύει σε υπερθετικό βαθμό την ουσιαστική υπόστασή του εντός του πεδίου των διεθνών σχέσεων, τροποποιώντας δομικά τον παραδοσιακό ρόλο του κρά- τους και των αξιωματούχων του στη σχέση τους με τους πολίτες. Σε αυτό το πλαίσιο του μετασχηματισμού του κρατικού ρόλου μπροστά στις θεμελιώδεις αξίες των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αξίζει να επισημανθεί η εξόχως σημαντική για την εξέλιξη του διεθνούς δικαίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του δικαιικού κλάδου εν γένει απόφαση του 2014 του Ιταλικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, 7 την οποία ο κ. Ιακωβίδης αναλύει σε βάθος στο βιβλίο, στη συνέχεια της ως άνω απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου του ΟΗΕ. Η σημασία της συγκεκριμένης απόφασης έγκειται, όπως το επισημαίνει και ο συγγραφέας, στο ότι βρισκόμαστε για πρώτη φορά μπροστά σε μία τόσο ουσιαστική, και συνάμα τυπική, αμφισβήτηση από ανώτατο εθνικό δικαστή- ριο της δικαστικής αυθεντίας του Διεθνούς Δικαστηρίου. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή ότι η de lege ferenda υποχώρηση των κρατικών προνομίων της ασυ- λίας συμπαρασύρει σχεδόν νομοτελειακά και το περιεχόμενο αποφάσεων του ανώτατου διακρατικού δικαστικού θεσμού των Ηνωμένων Εθνών. Η αμφισβήτηση, όμως, αυτή δεν αφορά μόνο τον περιορισμό των προνομίων του και την ανάδυση των πολιτών ως φορέων δικαιωμάτων στο διεθνές πεδίο, αλλά και την ανάδειξη νέων, μη κρατικών φορέων, με έμφαση στην κοινωνία των πολιτών και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες προωθούν τα αν- θρώπινα δικαιώματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Μεταξύ άλλων τρόπων παρέμ- βασης στον παγκόσμιο διάλογο για τα δικαιώματα του ανθρώπου, οι εν λόγω 5. Ενδεικτικά αναφέρω εδώ τις χαρακτηριστικές αποφάσεις Pinochet III, Νομαρχιακή Αυ- τοδιοίκηση Βοιωτίας και Ferrini (οι δύο τελευταίες στο πλαίσιο των υποθέσεων σχετικά με τις γερμανικές αποζημιώσεις για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κατά τη διάρ- κεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου). 6. Μία τάση στην οποία μεταξύ άλλων εξελίξεων στο διεθνές δίκαιο κατατείνει και το υπό εκπόνηση σχέδιο άρθρων της ειδικής εισηγήτριας των Ηνωμένων Εθνών για την ασυλία των κρατικών αξιωματούχων από την αλλοδαπή ποινική δικαιοδοσία. 7. Corte Costituzionale, Sentenza 238/2014.