ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΑΣΥΛΙΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Πρόλογος XI οργανώσεις συχνά υποστηρίζουν δικαστικά αιτήματα, εκκινώντας ή παρεμ- βαίνοντας ως amici curiae 8 σε εν εξελίξει δικαστικές διαδικασίες για την αστι- κή διεκδίκηση αποζημιώσεων για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιω- μάτων και κανόνων jus cogens . Κατ’ αυτό τον τρόπο οι εν λόγω μη κρατικοί φορείς αποκτούν σταδιακά μία περιορισμένη προς το παρόν αλλά ιδιαιτέρως σημαντική ικανότητα επιρροής των τεκταινομένων στις διεθνείς σχέσεις και στο διεθνές δίκαιο, συμβάλλοντας παράλληλα σε μία διαρκή όσμωση μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του συστήματος προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η νομική ανάλυση του μετασχηματισμού της διεθνούς κοινωνίας αποτε- λεί μία από τις πλέον ουσιαστικές συνεισφορές του βιβλίου στην ελληνική βι- βλιογραφία του δημοσίου διεθνούς δικαίου. Μεταβαίνοντας σταδιακά από τον αμιγώς κυριαρχικό χαρακτήρα του μεταβεστφαλικού κράτους σε μία πολυ- διάστατη πολιτική και οικονομική αποστολή, παρακολουθούμε τα κράτη έθνη -ήδη από τον 19ο αιώνα- να αποψιλώνονται από τις ασυλίες τους προς όφελος της ασφάλειας των συναλλαγών και των ιδιωτών. Αυτός ο επανακαθορισμός από το διεθνές δίκαιο της σχέσης του κράτους με τους πολίτες, ο οποίος ξε- κίνησε με φόντο τις εμπορικές δραστηριότητες, συνεχίζεται από τα μέσα του εικοστού αιώνα μέχρι τις μέρες μας σε ένα φιλοσοφικό πεδίο: το χομπσιανό κράτος απεκδύεται ακουσίως του μανδύα των κρατικών ασυλιών προς όφε- λος μίας οικουμενικής εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και παρά το γεγονός ότι στη δύσκολη διαδρομή της εφαρμογής και της εμπέδωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συναντάμε επικριτικές φωνές, οποίες υποστηρί- ζουν ότι αυτή η εξέλιξη και τα δικαιώματα του ανθρώπου διαβρώνουν με μη αναστρέψιμο τρόπο πτυχές της κρατικής κυριαρχίας, η αλήθεια είναι ότι η σύγχρονη κρατική αποστολή τείνει να γίνει ολοένα και πληρέστερη μέσα από την εδραίωση του κράτους δικαίου και τις πρόνοιες των ανθρωπίνων δικαιω- μάτων. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το διεθνές δίκαιο ως ο θεματοφύλακας ενός νέου διεθνούς κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ των κρατών και των πολιτών τους τοποθετεί τον άνθρωπο στο επίκεντρο της προστασίας του. Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, π. Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών 8. Για μια ανάλυση του τρόπου λειτουργίας του θεσμού των Φίλων του Δικαστηρίου, βλ. μεταξύ άλλων και την πρόσφατη μονογραφία του Έλληνα δικαστού στο ΕΔΔΑ, κ. Ι. Κτι- στάκη, Amici Curiae ενώπιον των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων, Π.Ν. Σάκκουλας, 2019.