ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

8 ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ μια νέα αισθητική ως προς αυτά σε αντίθεση με αυτήν της παραδοσιακής εγκληματολογί- ας. 28 Με τη μόσχευση και της ηθικοφιλοσοφικής διερώτησης εντός της εν λόγω προβλη- ματικής, το έγκλημα μπορεί επίσης να νοείται ως «ηθική στάση» sui generis, όπου η προ- σβολή των κανονιστικών επιταγών βιώνεται από το δράστη ως άσκηση ελευθερίας, 29 ή, έτι περαιτέρω, ως οριακός τρόπος υπαρκτικής κατάφασης της ζωής στο πνεύμα μιας π.χ. εμπνευσμένης από τον Deleuze θεώρησης των πραγμάτων. 30 Συμπληρωματικά, εδώ θα ενέτασσε κανείς επίσης ανθρωπολογικές προσεγγίσεις , που ανα- δεικνύουν το έγκλημα ως εκδήλωση μιας κοινωνικής πολυμορφίας αναγόμενης στα βάθη ενός πλέγματος από κοινωνικά, κοινοτιστικά και φυλετικά στοιχεία (τα τελευταία νοούμε- να υπό την έννοια της «πατριάς» [‘tribal’]). Συναφής είναι και η μελέτη της συνάρτησης του ποινικού συστήματος προς τα χαρακτηριστικά της εκάστοτε «εθνικής ψυχολογίας» («εθνο- ψυχολογία»). Σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσεται και η έννοια των λεγόμενων «πολιτισμικών εγκλημάτων» (‘cultural offences’), που ανθούν υπό τις συνθήκες του «πολυθεϊσμού των αξιών» της σύγχρονης «πολυ-πολιτισμικότητας». Πρόκειται περί πράξεων δηλαδή που από τη σκοπιά μιας μειονοτικής κουλτούρας θεωρούνται σύννομες ή ανεκτές συμπεριφο- ρές, υπό αυτό όμως της δεσπόζουσας κουλτούρας θεωρούνται παραβατικές πράξεις, ώστε σε περιπτώσεις σύγκρουσης καθηκόντων λόγω υποκείμενης έντονης για το δράστη σύ- γκρουσης αντίθετων πολιτισμικών αξιών, να υποστηρίζεται και η εισαγωγή και αποδοχή αντίστοιχων υπερασπιστικών ισχυρισμών (‘cultural defences’). 31 Η πολιτισμική-ανθρωπο- λογική προσέγγιση και αυτή μιας ηθικής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σχηματίζουν ένα δίπολο, όπου η εμπειρική ή φαινομενολογική κοινωνιολογική στάση που σχετικοποιεί τον κυρωτικό λόγο του δικαίου αντιδιαστέλλεται προς μια εστίαση στην (δυνάμει μεταφυσική) ηθική φιλοσοφία που χρωματίζει έντονα δεοντοκρατικά τον λόγο αυτόν. Από αυτή την σύ- γκρουση προκύπτουν ποινικές πρόνοιες ανάσχεσης αυτής της ανεξέλεγκτης σχετικοποίη- σης. Εδώ εντάσσεται π.χ. η θέσπιση ποινικής ευθύνης για «πολιτισμικά» υπαγορευόμενες απεχθείς πράξεις, όπως η κλειτοριδεκτομή, που τιμωρείται πλέον ρητά από το 2003 (άρ- θρο 233Α ΠΚ), όπως και η κατ’ άρθρο 19 (β) Ν 60(Ι)/2014 μη αναγνώριση υπερασπιστικού ισχυρισμού του κατηγορούμενου για εμπορία ανθρώπων, ότι το έγκλημα για το οποίο κα- τηγορείται δεν τιμωρείται στο κράτος που τελέστηκε. 32 Αντίθετης φοράς από τη θεώρηση των δικαιωμάτων ως αντικειμένων προσβολής από το έγκλημα είναι οι προσεγγίσεις των 28. Ferrell 2006: 269-75. 29. Williams 2006: passim (και ειδικά 184, 186). 30. Milovanovic 2006: 209-15. 31. Lippens 2006: 114-26. Για την εθνοψυχολογική προσέγγιση του ποινικού φαινομένου, βλ. και Courakis 1993: passim. Μια ανάλυση των «πολιτισμικών εγκλημάτων» υπό εθνο-εγκληματολογικό και ανθρωπολογικό πρίσμα στο πλαίσιο της σύγχρονης μετα-αποικιακής πολυπολισμικότητας, βλ. σε Foblets 1998: passim. Για τα εγκλήματα αυτά, βλ. passim και Van Broeck 2001, Lacey 2011(b): passim (και δη 302-6). Κριτικά για την αδιαφοροποίητη αποδοχή τους, βλ. Παπαχαραλάμπους 2020(β): 570, Papacharalambous 2020(a): 159 κ. επ. 32. Βλ. για την θεμελιωτική της ευθύνης ηθικοφιλοσοφική στάση π.χ. Παπαχαραλάμπους 2012: 563-71. Για την κυπριακή κατά της σωματεμπορίας νομοθεσία, βλ. passim Τζιβάρα 2016.