ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

§ Α. ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΟΙΝΗ 9 ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε σχέση με την ποινική καταστολή που μεριμνούν για τα δι- καιώματα του δράστη . Η ηθική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαδραματίζει εδώ ένα ευ- αίσθητο στις καταχρήσεις της εξουσίας κριτικό-αρνητικό ρόλο και πριμοδοτεί ένα «ελάχι- στο ποινικό δίκαιο» στο όνομα της προστασίας του υπαγόμενου στην ποινική καταστολή προσώπου ( «εγγυητισμός» ) 33 . (στ). Το έγκλημα ως σύμπτωμα κοινωνικών παθολογιών ή υπορρήτων συγκρούσεων που η νομική «ιδεολογία» αποκρύπτει ή συσκοτίζει. Έτσι, το έγκλημα και η νομική αντίδρα- ση σε αυτό γίνονται αντικείμενο κριτικού αναστοχασμού του ποινικού λόγου. Μιλούμε εδώ για ένα ευρύ φάσμα κριτικών απόψεων από την μαρξιστική παράδοση έως τις νεότε- ρες κριτικές νομικές σπουδές (‘critical legal studies’). 34 Σημαντικό ρεύμα σκέψης εν προ- κειμένω συνιστά το σύνολο των μεταδομιστικών και αποδομιστικών αναγνώσεων του κοινωνικού φαινομένου, στο πλαίσιο των οποίων το έγκλημα και η κατασκευή του ανα- νοηματοδοτούνται συνεχώς. Έτσι π.χ. το έγκλημα συλλαμβάνεται ως σύμπτωμα μιας υπερ- πραγματικότητας (‘hyper-reality’), κατά βάση εικονικής και «σημειωτικής», όπου τα μέσα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο. Στο ίδιο πλαίσιο, η κλασική (ποινική) δικαιοσύνη θεωρείται ότι πρέπει να ξεπεραστεί χάριν αιτημάτων δικαιοσύνης πέραν των καθιερωμένων ορίων, «υποδοχής της ετερότητας» και αποχαιρετισμού της επιταγής «καθαρών» αποφάσεων μα- κρυά από τις ενδεχομενικότητες του πραγματικού. 35 Τον πολιτικό χαρακτήρα των εγκλημα- τοποιήσεων και την ουσία του εγκλήματος ως προϊόντος κοινωνικών συγκρούσεων, υπο- γραμμίζουν ιδιαίτερα οι θεωρίες του «συγκρουσιακού ρεύματος» (‘conflict criminology’) στην κριτική εγκληματολογία. 36 Εδώ πρέπει να εντάξουμε ακόμη την θεώρηση της εγκλη- ματοποίησης ως μηχανισμού παραγωγής του αποκλεισμού της κοινωνικής, φυλετικής, εθνοτικής ή ταξικής διαφορετικότητας. 37 33. Δικαιολογημένα κάνει έτσι λόγο για το ασύμπτωτο ανθρωπίνων δικαιωμάτων και «εννόμου αγαθού» (ως πύλης εισόδου από το πραγματικό στο νομικό έγκλημα), η Συμεωνίδου-Καστανίδου 2012: 811-2. Μια συνολική (και πέραν δηλαδή των ενδοσυστηματικών πλαισίων του ποινικού δικαίου) παρουσία- ση των αρμών ενός «ελάχιστου» ποινικού δικαίου, βλ. αναλυτικά σε Baratta 1989: passim. Για τις θέ- σεις του Baratta και γενικά για τον ποινικό εγγυητισμό, βλ. και Χουλιάρα 2014: 812-32. Βλ. ακόμη για ένα λελογισμένα αυτοπεριοριζόμενο ποινικό δίκαιο, passim και Μανωλεδάκη 1989. Κατά του σύγ- χρονου ποινικού «επεκτατισμού» και ο Abrams 1989: passim. 34. Loveless/Allen/Derry 2020: 8. Για τον νόμο π.χ. ως συγκάλυψη της μη απόδοσης ευθύνης, βλ. passim την εξαιρετική μελέτη του Veitch 2007. Για τη νεομαρξιστική ριζοσπαστική εγκληματολογία βλ. και Αλεξιάδη 2011: 39. Περί μιας «πολιτικής οικονομίας» της ποινικής δικαιοσύνης, βλ. Michalowski/ Carlson 2000: passim. Για τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη δαιμονοποίηση των κοινωνικών «υποτά- ξεων» (‘underclass’), βλ. passim και Γαλανού 2009, Κατσογιάννου 2013. 35. Arrigo 2006: 51-70, Arrigo/Williams 2000: passim (και ιδίως 331-5). 36. Βλ. αναλυτικότερα επ’ αυτών Χουλιάρα 2012: passim. Για την κριτική εγκληματολογία, βλ. και Βασιλα- ντωνοπούλου 2014: 106-50. Σε επίπεδο πολιτικής θεωρίας, η κριτική εστιάζει στο ιδιαίτερο δημοκρα- τικό έλλειμμα των ποινικών θεσμών. Βλ. π.χ. Agozino 2003: passim. Για τον μαρξισμό, τις συγκρουσι- ακές και ριζοσπαστικές εγκληματολογικές προσεγγίσεις, βλ. και Williams 2012: 443-61. 37. Βλ. σχετικά passim, π.χ., Welch 2007, Hooke 1992, Georges-Abeuyie 1992. Για την κριτική θεωρία στο ποινικό δίκαιο, βλ. και Herring 2020: 50-3. Για την ταξικά καθοριζόμενη επιλεκτικότητα του κρατι- κού τιμωρείν, βλ. και Κουλούρη 2019: passim. Για την αθεατότητα της εγκληματικότητας των ισχυρών