ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ

Γενική ανάλυση του Ν 4412/2016 4 Γ. ΔΕΛΛΗΣ τευχθεί με μία σύμβαση δημοσίου έργου ή με μία Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Ο μηχανισμός της σύμβασης εμφανίζει δύο κρίσιμα πλεονεκτήματα. Αφενός, δεν εί- ναι μόνιμος· προσαρμόζεται στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες κάθε προς ανάθεση αντικειμένου. Αφετέρου, δεν αναθέτει το αντικείμενο αυτό σε μία δημόσια μονοπωλι- ακή δομή· δημιουργεί (ή, τουλάχιστον, μπορεί να δημιουργήσει) συνθήκες ανταγω- νισμού ώστε να επιλεγεί ο ικανότερος φορέας για να το φέρει εις πέρας ( competition for the market ). Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η σύναψη συμβάσεων μεταξύ δημοσίων φορέων και ιδιωτι- κών επιχειρήσεων γεννά σημαντικά ζητήματα τα οποία δεν ανακύπτουν με τόσο έντο- νο τρόπο κατά την παραδοσιακή, κυριαρχική δράση του Κράτους. Τα συγκεκριμένα προβλήματα αυξάνονται κατά τρόπο ανάλογο προς την οικονομική σημασία των συμ- βάσεων αυτών. Στην ΕΕ, υπολογίζεται πως οι δημόσιες συμβάσεις αντιστοιχούν στο 16% του ΑΕΠ των κρατών μελών της (για την Ελλάδα, το ποσοστό αυτό είναι ακόμη με- γαλύτερο), ενώ το 2020 κάλυπταν όγκο συναλλαγών ύψους 2448 δις ευρώ! Αντιλαμ- βάνεται κανείς τους κινδύνους που γεννά η σύναψή τους, εάν η επιλογή του αναδόχου και οι όροι εκτέλεσης δεν διασφαλίζουν την καλύτερη προστασία των συμφερόντων του Δημοσίου, δηλαδή την εξυπηρέτηση του δημόσιου σκοπού με τον οποίο συναρ- τάται το αντικείμενο της σύμβασης στο προσήκον οικονομικό πλαίσιο. Οι παραπάνω κίνδυνοι αναδεικνύουν και το διακύβευμα των δημοσίων συμβάσεων για το νομοθέτη και το δίκαιο εν γένει. Το τελευταίο αποσκοπεί στην αντιμετώπιση τρι- ών αλληλοεπικαλυπτόμενων προβλημάτων: Πρώτον, το εργαλείο της σύμβασης να μην επιτύχει δεόντως το δημόσιο σκοπό τον οποίο καλείται να εξυπηρετήσει: να μην κατασκευαστεί η εθνική οδός ή να μην προ- μηθευτεί το Υπουργείο Παιδείας τον κατάλληλο εξοπλισμό για την υποστήριξη του εκ- παιδευτικού έργου. Δεύτερον, η σύμβαση να οδηγήσει σε απώλεια ή κακή χρήση των πεπερασμένων δη- μόσιων πόρων, ενδεχομένως και σε φαινόμενα διαφθοράς ή αθέμιτης επιρροής των αρμοδίων δημοσίων οργάνων από επιχειρηματικά συμφέροντα. Τρίτον, η ανάθεση (και, δευτερεύοντως, η εκτέλεση) της σύμβασης να μη γίνει σε συν- θήκες διαφάνειας και υγιούς ανταγωνισμού, στρεβλώνοντας τις σχετικές αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται οι υποψήφιοι ανάδοχοι. Ιστορικά, το ελληνικό δημόσιο δίκαιο εστίασε στα δύο πρώτα ζητήματα, την ορθή εξυ- πηρέτηση του γενικού συμφέροντος, συμπεριλαμβανομένου του δημοσιονομικού, και την αντιμετώπιση φαινομένων αθέμιτης επιρροής. Τα ζητήματα αυτά φαίνεται να απασχολούν και το Σύνταγμα, ιδίως στο άρθρο 14.9 Σ για το ασυμβίβαστο της παράλ- ληλης δραστηριοποίησης («διαπλοκής») στα πεδία των Μέσων Ενημέρωσης και των