Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ

6 1o Mέρος : Η δικαστική προστασία στην ενωσιακή έννομη τάξη - Σύμβαση Aarhus ροί τις προϋποθέσεις της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας και έχει την δικαιοδοσία και την αρμοδιότητα, προκειμένου να επιλύσει την συγκεκριμένη διαφορά. 12 Υπό μια ευρύ- τερη εκδοχή του, ωστόσο, το δικαίωμα δικαστικής προστασίας εμπεριέχει και την δυνα- τότητα πρόσβασης σε διοικητικές αρχές ή σε ανεξάρτητες αρχές, όπως π.χ. οι Διαμεσο- λαβητές για την επίλυση των σχετικών υποθέσεων και την αποκατάσταση των σχετικών παραβιάσεων. 13 Τα δύο προαναφερθέντα δικαιώματα που συγκροτούν το δικαίωμα δικαστικής προστα- σίας υπό ευρεία έννοια κατοχυρώνονται σε μια σειρά από Διεθνείς Συνθήκες και Διακη- ρύξεις. Ειδικότερα, το δικαίωμα δίκαιης δίκης κατοχυρώνεται στο άρθρο 8 της Οικουμενι- κής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε., στο άρθρο 14 του Διεθνούς Συμφώνου του Ο.Η.Ε. περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του 1966, στο άρθρο 18 της Διεθνούς Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων μεταναστών και των μελών των οικογενειών τους, η οποία υιοθετήθηκε το 1990 και ετέθη σε ισχύ το 2003, και στο άρθρο 13 της Σύμβασης των Η.Ε. για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, η οποία κυρώθηκε με τον Ν. 4074/2012. Σε περιφερειακό επίπεδο, το δικαίωμα δίκαιης δίκης κα- τοχυρώνεται στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο άρθρο 8 της Διαμερικανικής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο άρθρο 7.1 του Αφρικανικού Χάρτη Δικαιωμάτων των Ατόμων και των Λαών. Περαιτέρω, το δικαίω- μα πραγματικής (αποτελεσματικής) προσφυγής υπό την έννοια της πρόσβασης σε απο- τελεσματικά «ένδικα βοηθήματα και μέσα» για την αποκατάσταση της τυχόν προκληθεί- σας ζημίας κατοχυρώνεται στο άρθρο 8 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε, στο άρθρο 2 παρ. 3 του Διεθνούς Συμφώνου του Ο.Η.Ε. περί ατομικών και κοι- νωνικών δικαιωμάτων, στο άρθρο 6 της Διεθνούς Σύμβασης για την κατάργηση κάθε μορ- φής φυλετικών διακρίσεων, καθώς και στα άρθρα 15,16 παρ. 9 και 18 παρ. 6 της Διεθνούς Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων μεταναστών και των μελών των οικογενειών τους. Σε περιφερειακό επίπεδο το δικαίωμα πραγματικής (αποτε- λεσματικής) προσφυγής κατοχυρώνεται στο άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαι- ωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και στο άρθρο 25 της Διαμερικανικής Σύμβασης Ανθρω- πίνων Δικαιωμάτων. 14 Θα πρέπει δε να αποσαφηνιστεί ότι τόσο το δικαίωμα δίκαιης δίκης όσο και το δικαίωμα πραγματικής (αποτελεσματικής) προσφυγής έχουν κατά πρώτο λόγο διαδικαστικό χαρα- κτήρα υπό την έννοια ότι επιδιώκουν να διασφαλίσουν «διαδικαστική δικαιοσύνη» σε σχέ- ση με την πρόσβαση σε θεσμούς (δικαστήρια ή άλλες αρχές), διαδικασίες και ένδικα βοη- 12. Βλ. F. Franchioni, Τhe Rights of Access to Justice under Customary International Law in: F. Franchioni (Ed.), Access to Justice as a Human Right, Oxford University Press 2007, σελ. 1, 4. 13. Ibid, σελ. 4. 14. Βλ. D. Shelton , όπ.π. (σημ. 11), σελ. 63 επ., όπου γίνεται εκτενής αναφορά στο σύνολο των διεθνών κει- μένων, τα οποία κατοχυρώνουν το δικαίωμα δίκαιης δίκης και το δικαίωμα πραγματικής (αποτελε- σματικής) προσφυγής.