Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ

1o Κεφάλαιο : Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας στην ενωσιακή έννομη τάξη 7 θήματα, τα οποία είναι ικανά να διασφαλίσουν την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των θιγομένων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το δικαίωμα πρόσβασης σε αποτελεσματικό «ένδικο βοήθημα» (right to remedy) εμπεριέχει και κάποιες ουσιαστικές πτυχές, καθόσον η κατοχύρωση των εν λόγω ενδίκων βοηθημάτων αποσκοπεί στην αποκατάσταση της προκληθείσας ζημίας από την παραβίαση δικαιωμάτων ή κανόνων δικαίου ή και στην κα- ταβολή αποζημίωσης για την πρόκλησή της για χρηματικές ή μη χρηματικές απώλειες. Με τον τρόπο αυτό, συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην επίτευξη της αποκαλούμενης «επα- νορθωτικής δικαιοσύνης» (corrective justice) 15 . Τέλος, χρήζει ιδιαίτερης μνείας το γεγονός ότι οι περισσότερες διατάξεις των Διεθνών Συνθηκών, οι οποίες κατοχυρώνουν είτε το δι- καίωμα δίκαιης δίκης είτε το δικαίωμα πρόσβασης σε αποτελεσματικά «ένδικα βοηθήμα- τα και μέσα» είτε και τα δύο μαζί, υλοποιούνται κυρίως μέσω της πρόσβασης των πολιτών στα εθνικά δικαστήρια στην περίπτωση που τα κράτη κυρώσουν τις σχετικές συμφωνίες, πέραν βέβαια των περιπτώσεων εκείνων των εννόμων τάξεων που αναγνωρίζουν άμεσο αποτέλεσμα στις σχετικές διατάξεις των διεθνών συμφωνιών. 16 Στις περιπτώσεις των πε- ριφερειακών καθεστώτων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προβλέπε- ται πρόσβαση σε περιφερειακά δικαιοδοτικά όργανα ή επιτροπές σε περιπτώσεις ενδεχό- μενης παραβίασης των δικαιωμάτων για δίκαιη δίκη και πρόσβασης σε αποτελεσματικά ένδικα βοηθήματα που απορρέουν από τις σχετικές Συμβάσεις, όπως είναι εν προκειμένω το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή το Διαμερικανικό Δικαστήριο 17 . Μετά από την σύντομη παρουσίαση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας υπό ευρεία έννοια, το οποίο συγκροτείται από δύο αλληλένδετα δικαιώματα σε Διάφορες Διεθνείς Συνθήκες, θα επιχειρηθεί μια σκιαγράφηση των ιδιαιτεροτήτων του ενωσιακού οικοδο- μήματος σε σχέση με την εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων και την συνεπακόλουθη πα- ροχή δικαστικής προστασίας, δίνοντας έμφαση στην παρεχόμενη δικαστική προστασία ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. ΙΙ. Το γενικό πλαίσιο: Οι ιδιαιτερότητες του ενωσιακού οικοδομήματος σε σχέση με την εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων και την πρόσβαση στην δικαιοσύνη Α. Η αποκεντρωμένη εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου και η αρχή της θεσμικής και διαδικαστικής αυτονομίας των κρατών-μελών Η οικοδόμηση του πολυεπίπεδου ενωσιακού οικοδομήματος βασίζεται στην εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου κατά κανόνα από τα κράτη-μέλη (αρχή της έμμεσης εκτέλεσης του 15. Ibid, σελ. 18-19. 16. Bλ . A. Νοllkaemper , National Courts and the International Rule of Law, 2011; Η.Ph. Aust /G. Nolte (eds), The Interpretation of the International Law by Domestic Courts: Uniformity, Diversity, Convergence, Oxford University Press 2016. 17. Βλ. D. Shelton/ G. Carozza, Regional Protection of Human Rights, 2nd ed, Oxford University Press, 2013; D.Shelton (ed),TheOxfordHandbook of International Human Rights Law, OxfordUniversity Press, 2013.