Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ

VII Πρόλογος Ο τομέας του περιβαλλοντικού δικαίου υπήρξε πρωτοπόρος στην καθιέρωση διαδικαστι- κού κυρίως χαρακτήρα κανόνων για την υλοποίηση του τριπτύχου: ενημέρωση των πολι- τών ως στοιχείο αναγκαίο για την κατοχύρωση της διαφάνειας στη δράση των δημόσιων αρχών, παροχή στους ενδιαφερόμενους πολίτες της δυνατότητας παρέμβασης στις δι- αδικασίες διαμόρφωσης προγραμμάτων, κανονιστικών ρυθμίσεων και λήψης ατομικών μέτρων, και εξασφάλιση αποτελεσματικού δικαστικού ελέγχου της νομιμότητας της δρά- σης της διοίκησης. Πρόκειται για τρία αλληλοσυμπληρούμενα διαδικαστικά δικαιώματα, τα οποία συμβάλλουν στον εκδημοκρατισμό του περιβαλλοντικού δικαίου και στην καθι- έρωση «περιβαλλοντικής δημοκρατίας» και υλοποιούν γενικότερο ζητούμενο σε ένα σύγ- χρονο δημοκρατικό κράτος δικαίου. Κυρίως στην περιβαλλοντική νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στο πεδίο του διεθνούς δικαίου περιβάλλοντος με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Αρχή 10 της Διακή- ρυξης του Ρίο, περιέχονται συγκεκριμένες προβλέψεις για τα δικαιώματα πληροφόρησης και συμμετοχής, τα οποία περιλαμβάνονται πλέον στον κατάλογο ατομικών δικαιωμά- των που κατοχυρώνονται από διεθνείς συμβάσεις και σε εθνικό επίπεδο από συνταγμα- τικά κείμενα. Σημαντικό βήμα στην καθιέρωση του παραπάνω τριπτύχου έγινε με τη Σύμβαση του Aarhus η οποία καταρτίστηκε στο πλαίσιο της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη, ψηφίστηκε στις 25 Ιουνίου 1998 και κυρώθηκε από την Ελλάδα με το ν. 3422/2005. Η διεθνής αυτή Σύμβαση είχε υπογραφεί αρχικώς από τριάντα πέντε Κράτη και από την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, ενώ και άλλα κράτη υπέγρα- ψαν ή προσχώρησαν εκ των υστέρων. Με τη Σύμβαση διευρύνεται ο γεωγραφικός χώρος, στον οποίο κατοχυρώνονται τα παραπάνω δικαιώματα, με την επέκτασή του και σε χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και παράλληλα τα δικαιώματα αυτά εξειδι- κεύονται, συγκεκριμενοποιούνται και τελικώς ενισχύονται σε σημαντικό βαθμό και θεσπί- ζεται νομικό πλαίσιο για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα αποτελεσματικής άσκησής τους. Για τους δύο από τους τρεις πυλώνες της Σύμβασης, το δικαίωμα πρόσβασης σε περι- βαλλοντικές πληροφορίες και το δικαίωμα συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφά- σεων που έχουν αντικείμενο περιβαλλοντικού περιεχομένου, υπήρχαν πρόδρομες ρυθ- μίσεις στην ενωσιακή νομοθεσία και, ως εκ τούτου, δεν υπήρξε δυσχέρεια για την έκδοση νέων ενωσιακών νομοθετημάτων, για την εφαρμογή των σχετικών προβλέψεων της Σύμ- βασης, και συγκεκριμένα της Οδηγίας 2003/4/ΕΚ, για την πρόσβαση του κοινού στις πε- ριβαλλοντικές πληροφορίες, με την οποία αντικαταστάθηκε η Οδηγία 90/313/ΕΟΚ, και της Οδηγίας 2003/35/ΕΚ για τη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία κατάρτισης σχεδί- ων και προγραμμάτων με περιβαλλοντικές επιπτώσεις, με την οποία τροποποιήθηκαν και