ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 κανόνες έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, έτσι ώστε να συνθέτουν ένα νέο κλάδο της νομικής επιστήμης, το οικονομικό δίκαιο. Το αστικό και εμπορικό δίκαιο περιλαμβάνει πολλές διατάξεις που αφορούν την άσκη- ση δραστηριοτήτων οικονομικού χαρακτήρα ή που έχουν αξιοσημείωτες οικονομι- κές επιπτώσεις, όπως είναι οι κανόνες περί ανταγωνισμού, το δικαίωμα ιδιοκτησίας, οι σχέσεις εργασίας, η άσκηση μιας επαγγελματικής δραστηριότητα κ.λπ . Η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των κανόνων δικαίου στην οικονομία σημαίνει ότι ο νομοθέ- της επιδιώκει να την υπαγάγει σε ευρύτερους στόχους του κράτους. Η επιδίωξη αυτή οδήγησε αργά αλλά σταθερά στην διαμόρφωση πολλών ρυθμίσεων σχετικών με την οικονομία, σε ένα σώμα κανόνων δικαίου με κύριο γνώρισμα τη ρύθμιση οικονομικών σχέσεων, στο οποίο θα μπορούσε να αποδοθεί ο τίτλος οικονομικό δίκαιο. 10 Ωστόσο, το εν λόγω οικονομικό δίκαιο περιλαμβάνεται σε πολλούς κλάδους του δι- καίου, όπως ήδη ελέχθη, στο αστικό, στο εμπορικό, στο εργατικό δίκαιο, στο ποινικό δίκαιο. Παράλληλα, άλλοι κλάδοι του δικαίου, όπως το δίκαιο του περιβάλλοντος, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή το διεθνές οικονομικό δίκαιο, περιλαμβάνουν εκτε- νείς ρυθμίσεις για τις οικονομικές σχέσεις, με αποτέλεσμα να τίθεται το θέμα της δυ- νατότητας συγκρότησης ενός νέου, ανεξάρτητου κλάδου του δικαίου, του οικονομι- κού δικαίου. Έτσι νοούμενο το οικονομικό δίκαιο, παρουσιάζεται περισσότερο ως μια σύνθεση χα- ρακτηριστικών άλλων κλάδων δικαίου, βασισμένη στο οικονομικό περιεχόμενο των κανόνων του, παρά ως ένα νέο σώμα κανόνων δικαίου με διαφορετικές αρχές, έννοι- ες και μεθόδους. Με άλλα λόγια, το οικονομικό δίκαιο ως κλάδος της νομικής επιστή- μης υπόκειται σε έντονες δογματικές επιφυλάξεις, υπό το πρίσμα βέβαια της νομικής επιστήμης. Πιο δόκιμη αντίθετα φαίνεται να είναι η ανάλυση των οικονομικών κανό- νων ως υποδιαίρεση του κλάδου στον οποίο κατ’ αρχήν εντάσσονται, με αποτέλεσμα να γίνεται λόγος επί παραδείγματι για «διοικητικό οικονομικό δίκαιο» ή ευρύτερα για «δημόσιο οικονομικό δίκαιο» 11 . Το κριτήριο της δημόσιας εξουσίας προσδιορίζει το περιεχόμενο, στο βαθμό που το δημόσιο οικονομικό δίκαιο δεν ρυθμίζει κατ’ ανάγκη όλες τις δραστηριότητες που έχουν οικονομική επίπτωση, αλλά μόνο εκείνες που εκδηλώνουν την παρουσία της δημόσιας εξουσίας, μέσω εφαρμογής κανόνων δημοσίου δικαίου. Ωστόσο, υπό την επίδραση της σημασίας που αποδίδεται στην παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, οι κανόνες αυτοί αποδομούνται σταδιακά, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερέστερη η αυτονόμηση και του δημοσίου οικονομικού δικαίου. Όπως τονίζεται, είναι δύσκο- λος ο προσδιορισμός της έννοιας της δημόσιας επιχείρησης, της νομικής φύσης του προγράμματος, της οδηγίας, της διαμόρφωσης ίδιων συνταγματικών αρχών. Καίτοι 10. F. de Kirally, Le droit économique, branche indépendante de la science juridique, sa nature, son contenu, son système, Etudes GENY 1934. G. FARJAT, L’ordre publique économique, LGDJ, 1963. 11. A. De Laubadère et P. Delvolvé, Droit public économique, LGDJ, 1986,σελ. 13 επ., G. Vlachos, Doit public économique français et communautaire, A. Colin, 1996, σελ. 7, J. Ph. Colson , Droit public éco- nomique, 1997, LGDJ, σελ. 7 επ.