ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ το κράτος παρεμβαίνει διαρκώς στο χώρο της οικονομίας, επιλέγει θεσμούς και κα- νόνες που δεν είναι σαφώς του δημοσίου δικαίου. Έτσι, η ανώνυμη εταιρεία διαδέχε- ται το δημόσιο ίδρυμα, η συλλογική σύμβαση το διοικητικό καθεστώς, η ανεξάρτητη διοικητική αρχή την κλασική διοίκηση, ο πελάτης τον χρήστη. Παράλληλα, η σύμβα- ση αντικαθιστά την μονομερή πράξη, η ρύθμιση την αρχή, η ιδιωτική διαχείριση την διοικητική λειτουργία, ο ανταγωνισμός τα μονοπώλια. Ο έλεγχος του ανταγωνισμού θέτει ειδικότερα θέματα όσον αφορά τη διοικητική μορφή ελέγχου, επειδή οι ταχύτα- τα εξελισσόμενες οικονομικές σχέσεις δεν συμβαδίζουν με την παρεμβατική λογική. 12 Γενικά, τα οικονομικά περιστατικά δύσκολα προσδιορίζονται από κανόνες. Αλλάζουν εύκολα, είναι μη προβλέψιμα, εξελίσσονται. Δύσκολα, κατατάσσονται είτε στο γενικό συμφέρον είτε στο ιδιωτικό. Για το λόγο αυτό άλλωστε υιοθετούνται μορφές μεικτής οικονομίας, αναγνωρίζεται η συμβολή των ιδιωτών και η διοίκηση απολαμβάνει με- γάλη διακριτική ευχέρεια. Το αποτέλεσμα οδηγεί όπως ήδη διατυπώθηκε σε αλλοιώ- σεις των εννοιών του δημοσίου δικαίου, ιδίως όσον αφορά την έννοια της διοικητικής πράξης, το πεδίο εφαρμογής των γενικών αρχών του δικαίου, όπως της ελευθερίας του εμπορίου ή της ισότητας ή τη δυνατότητα σύστασης εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων του δημοσίου τομέα. Γενικά, διατυπώνεται η θέση ότι ο παρεμβατικός ρόλος του κράτους πρέπει να περιο- ριστεί, ότι η οικονομία δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο των κανόνων δικαίου, ότι το κράτος πρέπει να περιοριστεί στο «φυσικό» του πεδίο αρμοδιότητας, στο οποίο δεν περιλαμβάνεται η λειτουργία της οικονομίας. Η θέση αυτή αναμφίβολα είναι υπερβο- λική, όπως υπερβολική είναι η διεκδίκηση αυτόνομης ύπαρξης ενός οικονομικού δι- καίου με ίδια θεσμική λογική, μέθοδο και αποστολή. 13 Η παρέμβαση του κράτους στην οικονομία υπαγορεύεται από την επιδίωξη ευρύτε- ρων έννομων αγαθών, όπως της οικονομικής και κοινωνικής δημοκρατίας. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικό παράδειγμα προσφέρει, μέσα από το πρίσμα αυτό, το ελληνικό σύνταγ- μα, σύμφωνα με το οποίο «για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστα- σία του γενικού συμφέροντος το Κράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομι- κή δραστηριότητα στη Χώρα, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει την οικονομική ανάπτυξη όλων των τομέων της εθνικής οικονομίας. Λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, από την ατμόσφαιρα και τα υπόγεια ή υποθαλάσσια κοιτάσματα, για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιο- χών». 14 Εκτός από τον περιορισμό της ιδιωτικής οικονομικής πρωτοβουλίας για λό- 12. Ibidem. Βλ. ειδικά J. Ph. Colson , σελ. 11 επ., ο οποίος αναφέρεται στην προσπάθεια κατάργησης του διοικητικού ελέγχου του ανταγωνισμού, από τη νέα κυβέρνηση των εκλογών του 1996, η οποία ωστόσο κατέληξε στη διατήρηση του Συμβουλίου του Ανταγωνισμού (Conseil de concurrence), αλλά με δικαστικό έλεγχο από το Cour d’Appel (συνύπαρξη ειδικών του δημοσίου και ιδιωτικού δι- καίου). 13. Ibidem, σελ. 10, με αναφορά στη θέση του Καθηγητή R.-E. Charlier , ο οποίος δεν πρεσβεύει ούτε την ανυπαρξία του δημοσίου οικονομικού δικαίου ούτε την αυτονομία του. 14. Άρθρο 106, παράγραφος 1.