ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΝ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ

8 ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΝ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ Με τη συλλογικότητα δημιουργείται ένα ισχυρό αντίβαρο στην εργοδοτική ισχύ, το οποίο αποτελεί συνεκτικό στοιχείο στην κοινότητα συμφερόντων των εργαζομένων έναντι των εργοδοτικών. Οι ασθενέστερες προσωπικότητες των μισθωτών συναθροίζονται και απο- τελούν ένα σύνολο που εκφράζεται μέσα από το συλλογικό φορέα. Στόχευση της προστα- τευτικής αρχής είναι η προστασία των συμφερόντων των μισθωτών σε ατομικό και συλ- λογικό επίπεδο, η οποία εξυπηρετείται από τους κοινωνικούς εταίρους με τις συλλογικές συμφωνίες, τους κανονισμούς και τις συλλογικές συμβάσεις. Με τις διατάξεις του συλλογικού εργατικού δικαίου και τη συλλογική αυτονομία πραγμα- τώνονται θεμελιώδεις στόχοι του κοινωνικού κράτους δικαίου, επιτυγχάνεται η συμμετο- χή σε κοινωνικά αγαθά και υλοποιείται η προστασία της προσωπικότητας των κοινωνι- κά ασθενών και ιδίως των μισθωτών. Η ουσιαστική προστασία με στοχευμένες ρυθμίσεις προϋποθέτει ανισότητα, την οποία δεν αποκαθιστά, αλλά δημιουργεί ένα πέπλο προστα- σίας για τους αδύνατους. Η συλλογικότητα αναπτύσσεται σε διάφορα επίπεδα είτε εντός της εκμετάλλευσης ή επι- χείρησης είτε και εκτός και πέραν αυτών, όπως σε κλαδικό, ομοιοεπαγγελματικό, τοπικό ή εθνικό επίπεδο σύμφωνα με τις διακρίσεις των συλλογικών συμβάσεων, που όμως μπο- ρεί να επιδρούν στην εσωτερική διαμόρφωση των εργασιακών όρων στην επιχείρηση. Στο πλαίσιο της εκμεταλλεύσεως ως ειδικότερη μορφή της συλλογικότητας αναπτύσσει ση- μασία η συμμετοχικότητα , η οποία αποκτά στέρεες βάσεις με τη συνταγματική κατοχύρω- σή της στις διατάξεις των άρθρων 2 § 1, 5 § 1, 25 § 2, 106 §§ 1, 2 και 3 Σ 27 , αναπτύσσεται σε ένα συμμετοχικό επίπεδο, και εκδηλώνεται κυρίως ως διαδικασία ενημέρωσης και δι- αβούλευσης και εξαιρετικά ως συναπόφασης με ειδικότερες διατάξεις του Ν. 1767/1988 . Η συμμετοχικότητα στοχεύει στη συλλογική προαγωγή συμφερόντων των μισθωτών, ξε- διπλώνοντας το «ηθικό» της στοιχείο, που αποβλέπει στην ελεύθερη ανάπτυξη της προ- σωπικότητας των μισθωτών, στο μέτρο που λειτουργεί περιοριστικά στις εξουσίες του ερ- γοδότη. Η συμμετοχικότητα δεν μπορεί να επεκταθεί στην διαχείριση και διοίκηση της επιχείρησης, χωρίς την ελεύθερη βούληση του εργοδότη. Κάτι τέτοιο θα συνιστούσε περι- ορισμό της εργοδοτικής επιχειρηματικής ελευθερίας. Το συλλογικό εργατικό δίκαιο αποτελεί εκδήλωση της συνταγματικά θεμελιωμένης προ- στασίας της ιδιωτικής αυτονομίας σε συλλογικό επίπεδο 28 . Κάθε εργοδότης υποχρεούται να τηρεί τις διατάξεις που απορρέουν από το συλλογικό εργατικό δίκαιο, υπόκειται στον εποπτικό έλεγχο της Επιθεώρησης Εργασίας, που πλέον με το Ν. 4808/2021 έχει αναβι- βαστεί σε Ανεξάρτητη Αρχή, άλλως ελλοχεύει ο κίνδυνος κυρώσεων εις βάρος του, όπως προβλέπει ο Ν. 3996/2011 στο άρθρο 23, διοικητικών (άρθρο 24) και ποινικών (άρθρο 28). 27.  Καζάκος , Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο…., ό.π., σ. 127 επ. 28.  Καζάκος , ό.π., σ. 60. 17 18 19 20 21