ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΝ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ

Ι. Το δίκαιον της εκμεταλλεύσεως ως ιδιαίτερο τμήμα του εργατικού δικαίου 9 4. Η προστατευτική εργατική νομοθεσία Η Πολιτεία έχει κυρίαρχο ρόλο στην παραγωγή προστασίας των εργαζομένων, αλλά και άλλων παραγωγικών, ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Οι ειδικές προστατευτικές διατάξεις του εργατικού δικαίου συνιστούν εξαίρεση από τον κανόνα της συμβατικής ελευθερίας, όπου κυριαρχεί η ατομική διαπραγμάτευση. Εκδήλωση της μέριμνας του κράτους για προ- στασία των ασθενών κοινωνικών στρωμάτων αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο προστασίας της μισθωτής εργασίας, η οποία ξεδιπλώνεται σε διάφορες πτυχές, που στο σύνολό τους υφαί- νουν το ιδιαίτερο νομοθετικό καθεστώς που διέπει το εργατικό δίκαιο 29 . Οι ρυθμίσεις στο εργατικό δίκαιο είναι συμβατές με την οικονομική ελευθερία του εργοδότη. Το εργατικό δίκαιο διαμορφώνεται από το Νομοθέτη και από τους κοινωνικούς εταίρους επιφυλάσσοντας τη δυνατότητα ευνοϊκότερων υπέρ του εργαζομένου ρυθμίσεων. Η μέρι- μνα προστασίας αυτή απορρέει από τις διατάξεις των άρθρων 2 § 1, 5 § 1, 5Α, 22 § 1 και 25 § 1 Σ. Σε ειδικές περιπτώσεις ο Νομοθέτης επεμβαίνει και ρυθμίζει ειδικά την εργασία των ανηλίκων 30 , των εγκύων γυναικών 31 , των μητέρων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες 32 . Μια σειρά νομοθετημάτων ρυθμίζουν το χρόνο εργασίας του μισθωτού, όπως ενδεικτικά του Α.Ν. 539/1945 περί αδείας 33 , του Ν. 3385/2005 περί χρονικών ορίων εργασίας 34 . Ιδι- 29.  Λαδάς , Το Δικαίωμα της προσωπικότητας του εργαζομένου, σ. 44 επ. 30. Λ.χ. η ειδική ρύθμιση του άρθρου 51 § 2 Ν. 3850/2010 που απαγορεύει να εργάζονται ανήλικοι σε εργασίες που εγκυμονούν κινδύνους για την ψυχική τους υγεία και προσβάλλουν την προσωπικό- τητά τους. 31. Κατά τη διάταξη του άρθρου 15 N. 1483/1984, η καταγγελία της εργασιακής συμβάσεως εργαζόμενης γυναίκας από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, όσο και για το χρονικό διάστημα ενός έτους μετά τον τοκετό, απαγορεύεται και, αν γίνει, είναι άκυρη, χωρίς να έχει σημασία για την ακυρότητα αυτή η γνώση της εγκυμοσύνης από τον εργοδότη, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Σπουδαίο λόγο, στην περίπτωση αυτή, για την καταγγελία της σύμβασης εργασίας, αποτελεί και η μη συμμόρφωση της εργαζομένης στις οδηγίες του εργοδότη, η από μέρους της αμελής εκτέλεση της εργασίας της και η επανειλημμένη εγκατάλειψη της εργασίας της, βλ. ΑΠ 205/1999, ΔΕΝ 2000 σ. 492. Σε καμία, όμως, περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως σπουδαίος λόγος η ενδεχομένη μείωση της αποδόσεως της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη. Κατά το άρθρο 10 § 2 Π.Δ. 176/1997, σε πε- ρίπτωση καταγγελίας της σχέσης εργασίας εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος, σύμφωνα με το άρθρο 15 Ν. 1483/1984, ο εργοδότης οφείλει να αιτιολογήσει δεόντως την καταγγελία γραπτώς και να προ- βεί σε σχετική κοινοποίηση και προς τις αρμόδιες υπηρεσίες Επιθεώρησης Εργασίας. 32. Ν. 2643/1998, Οι διατάξεις του τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν με τα άρθρα 11 § 11 Ν. 3227/2006, 3γ Ν. 3454/2006, 31 § 2 Ν. 2956/2001, Ν. 3050/2002, Ν. 3051/2002, Ν. 3144/2003, άρθρο 11 § 10 Ν. 3227/2004, Ν. 3454/2006, Ν. 3996/2011, Ν. 4075/2012, Ν. 4368/2016 και Ν. 4411/2016. 33. Όπως τροποποιήθηκε με τους Ν. 3144/2003, Ν. 3227/2004. Η κύρωση για τυχόν μη χορήγηση αδεί- ας μέχρι τη λήξη του ημερολογιακού έτους είναι η αστική ποινή της καταβολής των αποδοχών αδεί- ας στο διπλάσιο, ΑΠ 455/2010, ΕΕργΔ 2010 σ. 1405 επ. Βλ. και ειδικές ρυθμίσεις άρθρων 24 επ. Ν. 4808/2021. Αυτό ισχύει και με το άρθρο 61 Ν. 4808/2021, εάν δηλ. δεν εξαντληθεί η άδεια και μέσα στο πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους στο οποίο μεταφέρθηκε. 34. Βλ. άρθρα 55 επ. Ν. 4808/2021 για τα χρονικά όρια εργασίας. 22 23