ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΝ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ

VII Πρόλογος Το παρόν πόνημα του συγγραφέα, που εκπονήθηκε με βάση τις εμπειρίες του από την δι- δασκαλία του μαθήματος «Δίκαιο της Εκμετάλλευσης» στη Νομική Σχολή Αθηνών, αποτε- λεί μία σημαντική συμβολή για την ανάγκη αναθεώρησης του παραδοσιακού τρόπου ερ- μηνείας του ατομικού και συλλογικού εργατικού δικαίου. Το «Δίκαιο της Εκμετάλλευσης» και γενικότερα της επιχείρησης δεν αποτέλεσε στην Ελ- λάδα προτεραιότητα του ενδιαφέροντος της θεωρίας του εργατικού δικαίου. Επιμέρους θέματα όπως το πειθαρχικό δίκαιο και κανονισμοί εργασίας έτυχαν θεωρητικής επεξερ- γασίας αλλά και αυτή δεν συνδέθηκε με το συνολικό οργανωτικό πλαίσιο που συνιστά η επιχείρηση. Ειδικότερα, το θέμα της συμμετοχής, που είναι ο κατεξοχήν θεσμός που συν- δέεται με την επιχείρηση, στην ελληνική παράδοση δεν αντιμετωπίστηκε με το βασικό της πνεύμα, που είναι συνεργασία εργαζομένων – εργοδοτών για κοινή επίλυση προβλημά- των εργασίας στην επιχείρηση. Στην ελληνική παράδοση κυριαρχούσε στον συνδικαλισμό η συγκρουσιακή αντίληψη. Συμμετοχικοί θεσμοί, με τις διάφορες παραλλαγές, θεσπίστη- καν κατά καιρούς. Αλλά και το ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα στη διαδρομή του έδειξε σχε- τικό ενδιαφέρον με τις προτάσεις για τη σύσταση συμβουλίων επιχειρήσεων ή επιτροπών επιχειρήσεων, με τις θέσεις που επεξεργάστηκε το ιδρυτικό συνέδριο της ΓΣΕΕ του 1918 και στη συνέχεια το συνέδριο της ΓΣΕΕ το 1946. Όμως όλες αυτές δεν είχαν ευνοϊκή κατά- ληξη. Το κενό καλύφθηκε από την εμφάνιση στην συνέχεια του κινήματος των εργατικών σωματείων, που έδωσε την προτεραιότητα επίλυσης ενδοεπιχειρησιακών προβλημάτων στις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Ο συγγραφέας επαναφέρει το ενδιαφέρον για τους συμμετοχικούς θεσμούς που επανα- κτούν σήμερα μείζον ενδιαφέρον, όπως προκύπτει και από την πρόσφατη δραστηριότη- τα των ευρωπαϊκών συνδικάτων. Πράγματι, σταδιακά αρχίζει να ωριμάζει η αντίληψη ότι η σύγχρονη οργάνωση του κεφαλαίου και η εισροή της τεχνολογίας στις εργασιακές σχέ- σεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά στην επιχείρηση χωρίς ενίσχυση των θεσμών της συμμετοχής. Με το παρόν βιβλίο ο συγγραφέας αναζωπυρώνει με επιτυχή τρόπο το ενδιαφέρον για τους συμμετοχικούς θεσμούς, με την έννοια της κατανόησής τους ως μέρους της εσωτερι- κής οργάνωσης της επιχείρησης και συμβιβασμού της επιχειρηματικής ελευθερίας από τη μια μεριά και της προσωπικότητας του εργαζομένου από την άλλη. Όμως ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει η όλη εργασία του για την ανάγκη σύνδεσης του ατομικού εργατικού δικαίου, καθώς και της σωστότερης ερμηνείας των όρων της ατομι- κής σύμβασης εργασίας με το οργανωμένο σύνολο που συνιστά η επιχείρηση. Οι σχέσεις εργασίας δεν είναι απλώς μια ατομική σχέση εργαζομένου και εργοδότη. Η εκτέλεση της