ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Εισαγωγή 3 σιά, παραθαλάσσιες περιοχές, περιαστικές ζώνες κ.ά.). Συχνά, επίσης, ραγδαίες οικονομι- κές και κοινωνικές αλλαγές τις τελευταίας περιόδου, καθιστούν άκαιρες ή ανεπίκαιρες τις όποιες προγενέστερες κατευθύνσεις του χωροταξικού σχεδιασμού με επιπτώσεις απολύ- τως αρνητικές τόσο για το περιβάλλον όσο και τις επενδύσεις. Συμπληρωματικά σε αυτή την έλλειψη, η πρόσφατη οικονομική και κατ’ επέκταση κοινω- νική και περιβαλλοντική κρίση προκάλεσε προβληματισμούς και φόβους για το μέλλον. Πέρα όμως από τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων της κρίσης είναι σημαντικό να υπάρξουν και νεότερες, ανανεωμένες, καινοτόμες και μακροπρόθεσμες πολιτικές, ώστε η Ελλάδα να μπορεί αποτελεσματικά να αντιμετωπίζει τις μελλοντικές προ- κλήσεις. Όπως και παλαιότερα, μετά την εκδήλωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, τα εθνικά συστήματα χωρικού σχεδιασμού, τουλάχιστον σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, αναδιατάσσονται ή και μετασχηματίζονται προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες που φέρνει στο προσκήνιο η διεθνοποιημένη οικονομική και χρηματοπιστωτική δραστη- ριότητα και η προώθηση νέων επενδύσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, η στροφή του χωρικού σχεδιασμού στην υποστήριξη της ανάπτυξης και των επενδύσεων στην ακίνητη περιουσία απέκτησε χαρακτηριστικά ενός νέου «υποδείγματος» χωρικής ρύθμισης που υπαγορεύ- εται πρωτίστως από την υποχώρηση του ρόλου του κράτους και την ανάδειξη του ρόλου της αγοράς, ιδίως σε περιόδους κρίσης. Επομένως, ο χωρικός σχεδιασμός εξελίσσεται και αποκτά ένα σημαντικό ρόλο στην ανα- πτυξιακή διαδικασία που πλέον δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Στην Ελλάδα, πρέπει να ορι- στεί ως προτεραιότητα η εξέλιξη της χωροταξικής σκέψης, η γένεση νέων ιδεών από τους «χωροτάκτες» έτσι ώστε να υπάρξει αποτελεσματική διαχείριση των σύγχρονων προβλη- μάτων δίνοντας μια ευοίωνη προοπτική στην ανάπτυξη της χώρας. Ο δημιουργικός με- τασχηματισμός του ελληνικού συστήματος χωροταξικού σχεδιασμού απαιτεί νέα σκέψη, τολμηρά βήματα, απεμπλοκή από στερεότυπα και ιδεοληψίες του παρελθόντος, καθώς και σύγχρονα νομικά εργαλεία και θεσμικές προσεγγίσεις που θα αξιοποιούν τη γνώση και τη δημιουργικότητα, τη δυναμική καθώς και τις καλές πρακτικές τόσο του ιδιωτικού όσο και ενός αναβαθμισμένου δημόσιου τομέα (Γιαννακούρου, Καυκαλάς 20146). Καθώς το πα- λαιό σύστημα ανάπτυξης απαξιώνεται και αποδομείται αφού όχι μόνο δεν μπόρεσε να δώ- σει βιώσιμες λύσεις αλλά δημιούργησε σημαντικά αδιέξοδα, οι πιθανές εστίες αντίδρασης που εμφανίστηκαν στο παρελθόν, κυρίως γύρω από το παραδοσιακό σύστημα κερδοσκο- πίας σχετιζόμενης με την έγγειο ιδιοκτησία και την κατοικία, φαίνεται να αποδυναμώνο- νται ή να μετατοπίζονται προς άλλα πεδία. Κατά την έννοια αυτή, η κρίση φαίνεται πράγ- ματι να αποτελεί μια ευκαιρία για τη συνολική αναδιαμόρφωση του ελληνικού συστήματος χωροταξικού σχεδιασμού. Η εξέλιξη του συστήματος χωροταξικού σχεδιασμού πρέπει αφενός, να ενσωματώνει ευέ- λικτους μηχανισμούς για άμεση δράση ώστε να διασφαλίζει τη δυνατότητα σε μη προβλε- πόμενες εξελίξεις αφετέρου, να διασφαλίζει μακροπρόθεσμες στοχοθετήσεις που να εκ- πληρούνται με συνέπεια στη διάρκεια του χρόνου. Μια τέτοια προσέγγιση θα αποτελέσει επίσης και τον καταλύτη για την έξοδο από την κρίση και την έγκαιρη αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων.