ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

4 Χωροταξικός Σχεδιασμός Το ελληνικό σύστημα χωρικού σχεδιασμού χαρακτηρίζεται από χαμηλό βαθμό προσαρ- μοστικότητας σε νέες συνθήκες και κατά συνέπεια θα μπορούσε να θεωρηθεί σχετικά άκα- μπτο. Διακατέχεται από την ύπαρξη πολλών περιορισμών και δυσνόητων ή πολλές φορές αντιφατικών θεσμικών πλαισίων, που αποθαρρύνουν την αναπτυξιακή διαδικασία. Πρό- κειται για ένα συγκεντρωτικό σύστημα (top down), στατικό και ρυθμίζει τον χώρο «εκ των προτέρων». Παράλληλα, η ισχνή σύνδεσή του με την αναπτυξιακή πολιτική του κράτους αλλά και η έλλειψη ολοκληρωμένων διαδικασιών αξιολόγησης, καθιστούν πολλά χωρι- κά σχέδια ετεροχρονισμένα και ως εκ τούτου κατατάσσεται στην κατηγορία των συστημά- των χαμηλής «ωριμότητας». Η διεθνή και ευρωπαϊκή τάση είναι διαφορετική. Στα σύγχρονα συστήματα χωροταξικού σχεδιασμού, προωθείται η μετάβαση σε δομές υψηλής « ωριμότητας », όπου κύριο χαρα- κτηριστικό τους είναι η πολυεπίπεδη ευελιξία . Τα συστήματα αυτά προωθούν πολιτικές μέσω εργαλείων που βασίζονται στα κίνητρα και όχι σε περιορισμούς και πολιτικές κανο- νιστικού χαρακτήρα. Τα εργαλεία αυτά αυξάνουν τον βαθμό ελευθερίας του συστήματος, αφού ενθαρρύνουν την ιδιωτική πρωτοβουλία και ευθύνη. Ενσωματώνουν σύγχρονα συ- στήματα παρακολούθησης και εκτιμήσεων μέσω δεικτών, που θα βοηθήσουν στην περαι- τέρω ωρίμανση του συστήματος μετατρέποντας τον σχεδιασμό από μια στατική, άκαμπτη διαδικασία σε μια δυναμική πρακτική, που θα μπορεί να ανταποκριθεί σε μελλοντικές αλ- λαγές και προκλήσεις. Με την πρόσφατη θεσμοθέτηση του Ν 4759/2020 επιχειρείται η διαχείριση μιας σειράς ζητημάτων, διευκρινίζοντας ασάφειες που ταλαιπωρούσαν για πολλά χρόνια τον χωροτα- ξικό σχεδιασμό. Ο νόμος εστιάζει: σε θέματα διαδικασιών κατάρτισης των χωροταξικών πλαισίων, διευκρινίζει τη σχέση μεταξύ των επιπέδων σχεδιασμού, προσπαθεί να κάνει το σύστημα χωρικού σχεδιασμού περισσότερο ευέλικτο δίνοντάς του τη δυνατότητα εξέλι- ξης ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται με ουσιαστικούς όρους στις σύγχρονες προκλήσεις. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι θέτει τις βάσεις για ένα εξαιρετικής σημαντικότητας εγχείρημα που αφορά στην κάλυψη του 75%-80% της ελληνικής επικράτειας με σχέδια χρήσεων γης έως το 2025-26, τη στιγμή που για περίπου 40 χρόνια, από το 1983 (με την θεσμοθέτηση της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου στο πλαίσιο του Ν 1337/1983) έως σήμε- ρα έχει καλυφθεί μόνο το 20%, ενώ το 23% των Δημοτικών Ενοτήτων βρίσκονται –ακό- μη– σε εξέλιξη οι σχετικές μελέτες με βάση την προγενέστερη νομοθεσία. Ο σχεδιασμός αυτός σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΝ αφορά περίπου σε 800 Δημοτικές Ενότητες από τις συνολικά 1.135 Δημοτικές Ενότητες της χώρας, με διασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με την θεσμοθέτηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, αλλά και με τα δεύτερης γενιάς Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια (που βρίσκονται σήμερα σε αναθεώρηση) και τα Περιφερεια- κά Χωροταξικά Πλαίσια καταβάλλεται μια σημαντική προσπάθεια, ώστε να εξελιχθεί ο χω- ρικός σχεδιασμός και να είναι σε άμεση επαφή με τις κοινωνικές αλλαγές, με τις ιδιαιτερό- τητες κάθε περιοχής, αλλά και με τις προσδοκίες των πολιτών. Προφανώς η διαδρομή είναι μεγάλη και θα υπάρξουν σημαντικές δυσκολίες. Στη νέα αυτή εποχή, ιδιαίτερο ρόλο ανα-

RkJQdWJsaXNoZXIy NDg3NjE=