ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ

1 — ΕΙΣΑΓΩΓΙΚEΣ ΠΑΡΑΤΗΡHΣΕΙΣ — Η δημιουργία δημοσιονομικών ελλειμμάτων και η αύξηση του δημόσιου χρέους: αιτίες και τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου Η περίοδος μετά το 1970 χαρακτηρίστηκε από σημαντικά δημοσιονομικά ελλείμματα 1 και αυξανόμενο δημόσιο χρέος 2 τόσο στις περισσότερες χώρες της ΕΕ όσο και σε άλλες προ- ηγμένες οικονομίες. Ειδικότερα, για σχεδόν μισό αιώνα, το δημόσιο χρέος βρίσκεται σε σταθερή ανοδική τάση. Στο τέλος του 2015, οι προηγμένες οικονομίες έφθασαν σε μέσα επίπεδα χρέους κοντά στο 106% του ΑΕΠ, πάνω από εκείνα κατά τη διάρκεια της μεγάλης ύφεσης και μόνο ελαφρώς κάτω από το επίπεδο που καταγράφηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες επλήγησαν από την αύξηση του δημόσι- ου χρέους από την αρχή της παγκόσμιας κρίσης 3 . Επιχειρώντας να αναλύσει τις αιτίες του φαινομένου αυτού, η θεωρία κατέληξε στο συμπέ- ρασμα ότι η απεριόριστη διακριτική δημοσιονομική πολιτική στις σύγχρονες δημοκρα- τίες μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία δημοσιονομικών ελλειμμάτων και στην αύξηση του δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ (“debt bias”) 4 . Ειδικότερα, έχει υποστηριχθεί από τη θεωρία 5 ότι σε έναν τέλειο κόσμο, όπου οι φορείς χάραξης πολιτικής είναι πλήρως πληροφορημένοι και λειτουργούν με μόνο κίνητρο τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας, η πλήρης διακριτική ευχέρεια τους επιτρέπει να ανταποκρίνονται βέλτιστα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, στον πραγματικό κόσμο η συμπεριφορά των φορέων χάραξης πολιτικής διαμορφώνεται και από άλλες εκτιμήσεις πέρα από την επίτευξη της κοινωνικής ευημερίας. 1. Μπάρμπας Ν., Τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα κατά το κοινοτικό δίκαιο - Εξελίξεις στην ελ- ληνική δημοσιονομική πρακτική, σε: Τιμητικός Τόμος για τα 170 χρόνια του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Δι- αφάνεια και Ανεξαρτησία στον έλεγχο του δημόσιου χρήματος, εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κο- μοτηνή, 2004, σελ.647-670. 2. Αναφορικά με το δημόσιο χρέος στην Ελλάδα, βλ. Νίτση Ελ., Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους της Ελλά- δας, Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Ελληνική Οικονομία, Μηνιαίο Δελ- τίο Οικονομικών Εξελίξεων, Νο 6, Ιούνιος 2014, σελ.14 κ.ε. 3. Carlos Mulas-Granados, Fiscal councils in theory: First principles, in: Independent Fiscal Councils: Watchdogs or lapdogs?, edited by Roel Beetsma and Xavier Debrun, A VoxEU.org Book, CEPR Press, January 2018, p.19-30, https://voxeu.org/content/independent-fiscal-councils-watchdogs-or-lapdogs. 4. Lars Calmfors, The Roles of Fiscal Rules, Fiscal Councils and Fiscal Union in EU Integration, IFNWorking Paper No. 1076, 2015, Rechearch Institut of Industrial Economics. 5. IMF, Independent Fiscal Councils: Recent Trends and Performance, Working Paper, Fiscal Affairs and Research Departments, prepared by Roel Beetsma, Xavier Debrun, Xiangming Fang,Young Kim, Victor Lledó, Samba Mbaye, and Xiaoxiao Zhang, March 2018.