ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ

Η δημιουργία δημοσιονομικών ελλειμμάτων και η αύξηση του δημόσιου χρέους 9 δημοσιονομικό κανόνα, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων, και στη θέσπιση ρητρών διαφυγής σε περίπτωση που η μη τήρηση του δημοσιονομικού κανόνα εκφεύγει του ελέγ- χου της κυβέρνησης 30 . Οι μηχανισμοί εφαρμογής των δημοσιονομικών κανόνων μπορούν να λαμβάνουν διάφο- ρες μορφές, από την επιβολή αυτόματων μέτρων σε περίπτωση διαπίστωσης απόκλισης από τον στόχο έως την επιβολή πιο ευέλικτων (ήπιων) μέτρων, όπως η έκδοση μη δεσμευ- τικών συστάσεων για την πραγματοποίηση διορθώσεων εκ μέρους της κυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση στο πλαίσιο παρακολούθησης και ελέγχου της εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού είναι απαραίτητη η διαθεσιμότητα στοιχείων αναφορικά με τα διάφο- ρα δημοσιονομικά μεγέθη. β. Η ταξινόμηση των δημοσιονομικών κανόνων Όπως ήδη αναφέρθηκε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο κείμενό της για τα δημόσια οικονομι- κά στην ΟΝΕ 31 , εκτός από τα ζητήματα του σχεδιασμού και της εφαρμογής των δημοσιο- νομικών κανόνων, προβαίνει και σε ταξινόμηση των δημοσιονομικών κανόνων. Ειδικότε- ρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ταξινομεί τους δημοσιονομικούς κανόνες σε δύο κατηγορίες με κριτήριο το βαθμό αυστηρότητάς τους 32 , και ειδικότερα τους διακρίνει σε «αδύναμους» (“weak fiscal rules”) και σε «στενούς» δημοσιονομικούς κανόνες (“narrow fiscal rules”). Καταρχήν, οι «αδύναμοι» δημοσιονομικοί κανόνες (“weak fiscal rules”) φέρουν τα εξής χα- ρακτηριστικά: α) ο στόχος περιλαμβάνει κυμαινόμενες δαπάνες, έτσι ώστε το πραγματικό επίπεδο δαπάνης υπόκειται σε ενδεχόμενα προγνωστικά σφάλματα και συνεπώς επηρεά- ζεται μόνο εν μέρει από τυχόν μηχανισμούς περιστολής δαπανών, β) ο στόχος περιλαμβά- νει και πληρωμές τόκων, οπότε εάν η κυβέρνηση δεν προβεί σε επιπλέον δαπάνες, μπορεί να επιτύχει το στόχο της, εφόσον η διαδικασία πραγματοποίησής τους εξελιχθεί ομαλά, γ) δεν υπάρχει μηχανισμός ελέγχου εκ των υστέρων (“ex-post”) για να επιβεβαιωθεί εάν οι δημοσιονομικοί στόχοι που είχαν τεθεί αρχικά τηρήθηκαν τελικώς και δ) οι μηχανισμοί επιβολής μέτρων για την τήρηση των εν λόγω στόχων εδράζονται σε νομικές ρυθμίσεις ή σε πολιτικές δεσμεύσεις. Ακολούθως, οι «στενοί» δημοσιονομικοί κανόνες (“narrow fiscal rules”) φέρουν τα εξής χα- ρακτηριστικά: α) ο στόχος αφορά λιγότερο κυμαινόμενες δαπάνες και εστιάζει στο δημο- σιονομικό αντίκτυπο της εφαρμοζόμενης δημόσιας πολιτικής αντί στο τελικό αποτέλεσμά της, β) έχουν θεσπισθεί σαφώς προσδιορισμένοι μηχανισμοί για την πραγματοποίηση εκ των υστέρων (“ex-post”) ελέγχου συμμόρφωσης με τους στόχους, γ) οι μηχανισμοί διοι- κητικού εξαναγκασμού και επιβολής κυρώσεων για την τήρηση των στόχων έχουν καθο- ρισθεί εκ των προτέρων (“ex-ante”) και δ) η παρακολούθηση της δημοσιονομικής προό- 30. Βλ. G. Kopits and G. Symansky, Fiscal policy rules, IMF Occasional Paper, 1998, 162. 31. European Commission, European Economy 3/2003, Public Finance in the EMU, Bruxelles, 2003, p.177. Βλ. και Δ. Σκιαδάς, Θεωρία των δημοσίων δαπανών, Επιλογές και θεσμοί δημοσίων δαπανών στην Ελ- λάδα και την ΕΕ, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, 2011, σελ.78. 32. Porteba J. M. (1996), Do budget rules work?, NBERWorking Paper 5550.