ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 | Παιδιά πρόσφυγες-μετανάστες και θεσμικό πλαίσιο Α. Εισαγωγικά Με τον όρο «ασυνόδευτοι ανήλικοι» στην Ελλάδα αντιλαμβανόμαστε τα παιδιά εκείνα που έχουν μεταναστευτικό υπόβαθρο και βρίσκονται στη χώρα μας μόνα τους, χωρίς τους γονείς τους ή άλλους συγγενείς. Ο ακριβής νομικός ορισμός του «ασυνόδευτου ανηλίκου» που έχει υιοθετηθεί στην ελληνική έννομη τάξη είναι ο εξής: ««ασυνόδευτος ανήλικος» είναι ο ανήλικος, ο οποίος φθάνει στην Ελλάδα χωρίς να συ- νοδεύεται από πρόσωπο που ασκεί, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, τη γονική του μέ- ριμνα ή την επιμέλειά του ή από ενήλικο συγγενή που ασκεί στην πράξη τη φροντίδα του και για όσο χρόνο η άσκηση των καθηκόντων αυτών δεν έχει ανατεθεί σε κάποιο άλλο πρόσωπο σύμφωνα με τον νόμο. Στον ορισμό αυτόν περιλαμβάνεται και ο ανή- λικος που παύει να συνοδεύεται μετά την είσοδό του στην Ελλάδα.» 10 Οι χωρισμένοι ανήλικοι, δηλαδή οι ανήλικοι που παύουν να συνοδεύονται από τους γονείς τους μετά την είσοδό τους στην Ελλάδα, λαμβάνουν την ίδια προστασία με τους ασυνόδευτους ανήλικους, ακόμα κι αν συνοδεύονται από άλλο συγγενή τους. Ακόμα, ανήλικοι οι οποίοι συνοδεύονται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και με την άφιξή τους στην Ελλάδα από κάποιον ενήλικο, συνήθως ομοεθνή, συγχωριανό (ή διακινητή σε ορισμένες περιπτώσεις) λογίζονται ως «ασυνόδευτοι» καθώς ελλείπει ο πραγματικός ή νομικός δεσμός μεταξύ του ενηλίκου που «συνοδεύει» το παιδί και του παιδιού. Το διεθνές προσφυγικό δίκαιο περιλαμβάνει μια σειρά ειδικών προστατευτικών διατάξε- ων για τους ασυνόδευτους ανηλίκους, λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερα ευάλωτης θέσης τους λόγω ηλικίας, του επιπέδου ωριμότητας και ανάπτυξης, της τραυματικής εμπειρίας αποχωρισμού από την οικογένειά τους, της πραγματικής κατάστασης έλ- λειψης ενός ενηλίκου που να ασκεί τη γονική τους μέριμνα, επιμέλεια ή φροντίδα στο κράτος διέλευσης και κατά την άφιξη στο κράτος υποδοχής και των αυξημένων κιν- δύνων στους οποίους είναι εκτεθειμένοι στη χώρα καταγωγής, κατά τη διάρκεια του μεταναστευτικού ταξιδιού και στη χώρα υποδοχής, όπως η βία, ο πόλεμος, οι συρρά- ξεις, η στρατολόγηση, η κράτηση, η εκμετάλλευση και η εμπορία. 11 Όλοι οι αιτούντες διεθνή προστασία είναι a priori ευάλωτοι πληθυσμοί λόγω της προσωρινότητας της 10. Άρθρο 2 περ. (ι) του νόμου 4636/2019 περί Διεθνούς Προστασίας (ΦΕΚ 169/Α/1.11.2019) που εν- σωμάτωσε στο ελληνικό δίκαιο το άρθρο 2 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλί- ου και του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για ένα ενιαίο καθεστώς για τους πρόσφυγες ή για τα άτομα που δικαιούνται επικουρική προστασία και για το πε- ριεχόμενο της παρεχόμενης προστασίας (αναδιατύπωση), OJ L 337, 20.12.2011, σελ. 9-26. 11. Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Εξέταση των Αιτη- μάτων Ασύλου των Παιδιών στο πλαίσιο των άρθρων 1 (Α) 2 και 1 (ΣΤ) της Σύμβασης του 1951 και /ή του Πρωτοκόλλου του 1967 για τοΚαθεστώς τωνΠροσφύγων , 22.12.2009. Επιτροπή τουΟΗΕ για τα Δικαι- ώματα του Παιδιού (CRC), UN Committee on the Rights of the Child (CRC), Γενικό Σχόλιο αρ. 6 (2005): Μεταχείριση των ασυνόδευτων και των χωρισμένων από την οικογένειά τους παιδιών που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους , 1 Σεπτεμβρίου 2005, UN Doc. CRC/GC/2005/6.