Η ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΑΚΥΡΩΤΙΚΕΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

XV ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ν. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ Μεγάλο μέρος της συζήτησης περί μη συμμόρφωσης διεξάγεται με απλουστευτικούς όρους, ως αν απλώς ο ηττηθείς αντίδικος αρνείται, από εμπάθεια και όχι αδυναμία, να πληρώσει το καταψηφισθέν με την δικαστική απόφαση ποσό και μας απασχολεί πώς να προχωρήσουμε στην εκτέλεση. Ορθότερο θα ήταν να εξετάσουμε σε ποιες περιπτώσεις έχουμε μη συμμόρφωση, γιατί δεν υπήρξε συμμόρφωση και πώς θα μπορούσε να προλη- φθεί το ενδεχόμενο μη συμμόρφωσης. Κάτι τέτοιο θα ανταποκρινόταν τόσο στο αίσθημα δικαιοσύνης όσο και στην διοικητική και δικαστική οικονομία (efficiency): η καταστολή/ επιβολή έχει αυξημένο κοινωνικό και οικονομικό κόστος και απαιτεί πόρους που θα μπο- ρούσαν να διατεθούν αλλού. Θα πρέπει πρώτον να αναγνωριστεί πως ορισμένες ακυρωτικές αποφάσεις έχουν, έστω εν τοις πράγμασι (de facto) διαπλαστικές συνέπειες. Κλασικό παράδειγμα είναι οι παράγωγες συνέπειες που μπορεί να έχει, για τους τρίτους και την χρηστή διοίκηση, η ακύρωση σει- ράς προαγωγών σε ανώτερες θέσεις στα σώματα ασφαλείας, τον στρατό ή και την δημόσια υπηρεσία. Οφείλουμε συνεπώς να διασφαλίσουμε την ελάχιστη δυνατή διατάραξη εύλο- γων προσδοκιών και κεκτημένων δικαιωμάτων – με τις δέουσες νομικές ρυθμίσεις αλλά και διασφαλίζοντας την ταχεία και προσεκτική εκδίκαση τέτοιων υποθέσεων. Δεύτερον, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε την όλη πρακτική επί διοικητικών διαφορών: το διοικητικό δίκαιο στηρίζεται στην διάκριση σκοπιμότητας και νομιμότητας, ωστόσο η αί- σθησή μου είναι πως όσο περισσότερο δικαστές και δικηγόροι θα κρύβονται πίσω από τυ- πικότητες και ψευδοφορμαλιστικές επινοήσεις, τόσο πιθανότερο είναι η διοίκηση να επα- νέρχεται, με καλές προθέσεις και μέτρια προετοιμασία, στην αρχική της απόφαση ξανά και ξανά, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Ακόμη μεγαλύτερος όμως είναι ο κίνδυνος η τυπολατρία του δικαστικού ελέγχου να ενισχύσει είτε τον κυνισμό είτε την ευθυνοφο- βία εντός της διοίκησης. Ωστόσο, η ιδέα της χωριστής διοικητικής δικαιοσύνης αποβλέ- πει ακριβώς σε δικαστές εξειδικευμένους, ώστε να μπορούν να κατανοήσουν την διοικητι- κή λειτουργία και να καθοδηγήσουν την διοίκηση, προστατεύοντας τους διοικούμενους. Κάτι τέτοιο φυσικά απαιτεί εντονότερη και διαρκή προσπάθεια, αλλά μεσοπρόθεσμα και το αίσθημα δικαίου και την εμπιστοσύνη στην διοίκηση θα ενισχύσει και τις καθυστερή- σεις στην απονομή δικαιοσύνης θα μειώσει. Τρίτον, θα πρέπει να αντιληφθούμε την τακτική χρήση των καθυστερήσεων: εάν η διοί- κηση θέλει να αποφύγει την συμμόρφωση σε μια απόφαση (για παράδειγμα, ακόμη και επειδή ο άμεσα αρμόδιος ή αρμόδιοι επιθυμούν να αποφύγουν το πικρόν ποτήριον των ανακατάξεων εντός της υπηρεσίας τους ή να μεταθέσουν την πρακτική ευθύνη της συμ- μόρφωσης στους διαδόχους τους), η νέα δικαστική διαδικασία που δύναται να συνεπά- γεται η μη συμμόρφωση επιτρέπει στην διοίκηση πράγματι να μεταθέσει την συμμόρφω- ση αν όχι στις ελληνικές καλένδες τουλάχιστον στο μέλλον και στα χέρια κάποιου άλλου (κάτι που με την σειρά του συνεπάγεται περισσότερο κόστος, όταν θα έρθει τελικά η ώρα της συμμόρφωσης).