ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΑΥΛΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ

Α. Εισαγωγικές αφετηρίες | 5 | τα συστήματα συναλλαγών και εκκαθάρισης ως υποδομών αγοράς (financial markets infrastructures) (Λέκκας, Συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας…, 451επ., Ταρνανίδου, Η Διαδρομή…, 87-92). Για παράδειγμα, ως τέτοιες υποδομές στη χώρα μας νοούνται τα συστήματα της Εταιρείας Εκκαθά- ρισης Συναλλαγών Χρηματιστηρίου Αθηνών» (ΕΤΕΚ) (ν. 3606/2007, Μέρ. ΙΙ, Κα- νονισμοί Εκκαθάρισης, www.athexgroup.gr ) μέσω των οποίων εκκαθαρίζονται οι χρηματιστηριακές συναλλαγές, αλλά και το σύστημα άυλων τίτλων της Τρά- πεζας της Ελλάδος όπου τηρούνται και γίνονται διακανονισμοί, ιδίως σε κρατι- κά ομόλογα (άρθρ. 5-12 ν.2198/1994, Κανονισμός Λειτουργίας του Συστήματος Παρακολούθησης Συναλλαγών επί Τίτλων με Λογιστική Μορφή (Άυλοι Τίτλοι)). Οι συμμετέχοντες στα συστήματα αυτά μπορούν αντί των μετρητών να παρέ- χουν αξιόγραφα ως μέσο κάλυψης των υποχρεώσεών τους έναντι των συστημά- των. Η χρήση των αξιογράφων γίνεται δε ευρύτερα αποδεκτή όχι μόνο από τους συμμετέχοντες στα συστήματα αλλά και άλλους «χρηματοοικονομικούς αντισυμ- βαλλόμενους» (financial counterparties) στις αγορές. Για τη διευκόλυνση των διαδικασιών παροχής τους έχει εξάλλου εισαχθεί ειδικό πλαίσιο στην Ευρώπη που αναφέρεται στη λειτουργία των χρηματοοικονομικών ασφαλειών (financial collateral) (FCD – Financial Collateral Directive, Οδηγία 2002/47/ΕΚ, βλ. ν. 3301/2004) οι οποίες έτσι μπορούν να παρέχονται όχι μόνο με τη μορφή μετρη- τών αλλά και αξιογράφων (Hughes, 65επ.). Το μέτρο αυτό επιτρέπει η σύσταση αλλά και χρήση ή εκποίηση των ασφαλειών να γίνεται κατά τρόπο ευχερή χωρίς να απαιτείται η τήρηση διατυπώσεων που το κοινό δίκαιο επιβάλλει (π.χ. συμβο- λαιογραφικό τύπο, επιδόσεις, άδειες δικαστηρίου ή εκτελεστούς τίτλους για την εκποίηση). Ως αντικείμενο χρηματοοικονομικής ασφάλειας τα αξιόγραφα απο- κτούν μεγαλύτερη χρηματοοικονομική αξία εντασσόμενα στην κατηγορία των ευ- χερώς ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να αξιοποιούνται προς κάλυψη των απαιτήσεων μεταξύ των ως άνω αντισυμβαλλομένων (Τσιμπα- νούλης, Οι επενδυτικοί άυλοι τίτλοι…, 351επ.). Τα άυλα αξιόγραφα χρησιμοποιούνται και ευρύτερα στις εμπορικές συναλλαγές ως εξασφαλιστικά μέσα. Ενδεικτικά αποτελεί αποδεκτή πρακτική οι τράπεζες ή και άλλοι πάροχοι υπηρεσιών του χρηματοπιστωτικού τομέα να δέχονται από τους πελάτες τους ως ασφάλεια αξιόγραφα προς κάλυψη των απαιτήσεών τους που προκύπτουν από τις υπηρεσίες που τους παρέχουν (π.χ. δάνεια, πιστώσεις, χρηματιστηριακές συναλλαγές). Αλλά και οι ιδιωτικές συναλλαγές περιλαμβά- νουν τέτοιες μορφές εξασφάλισης. Είναι συνήθης πρακτική η σύσταση ενεχύρου επί αξιογράφων προς κάλυψη απαιτήσεων που αναφύονται από ιδιωτικές σχέ- σεις και συναλλαγές. Η ειδικότερη φύση των αξιογράφων εκδηλώνεται και σε θέματα αναγκαστικής εί- σπραξης απαιτήσεων. Στις περιπτώσεις αναγκαστικής εκτέλεσης που αφορά αξι- όγραφα, η εκποίηση αυτών δεν αποτελεί υπόθεση μιας κοινής διαδικασίας πλει- στηριασμού (Ρήγας, Η Νομική Φύση…, 149επ., Τσιμπανούλης, Η αναγκαστική 14 15 16