ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΑΥΛΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ

IX | Πρόλογος Οι σύγχρονες λειτουργίες της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και των κε- φαλαιαγορών διαμορφώνουν μία νέα τάξη πραγμάτων στο χώρο των αξιογρά- φων. Πρόκειται για αξιόγραφα η έκδοση των οποίων συνδέεται με τη διενέργεια επενδύσεων και για το λόγο αυτό μπορούν και καθίστανται αντικείμενο εμπορί- ας, συναλλαγών, ακόμη και διαπραγμάτευσης (trading). Αξιόγραφα της κεφα- λαιαγοράς είναι για παράδειγμα οι μετοχές που εκδίδει μία ανώνυμη εταιρεία στο πλαίσιο αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της οι οποίες εισάγονται προς δια- πραγμάτευση στη χρηματιστηριακή αγορά (listing). Αξιόγραφα μπορεί επίσης να είναι και τα μερίδια που εκδίδει ένας οργανισμός συλλογικών επενδύσεων (π.χ. ΟΣΕΚΑ), ως υποδιαιρέσεις κεφαλαίων που διαχειρίζεται, τα οποία καθίστανται και αυτά αντικείμενο επενδύσεων και συναλλαγών στις αγορές. Τα αξιόγραφα της κεφαλαιαγοράς δεν αποτελούν αφηρημένη έννοια. Ορίζονται στο δίκαιο ρητά. Η νομοθεσία παρέχει σαφή ορισμό (ν. 4514/2018, ν. 4569/2018, ν. 4548/2018) για να υπάρχει ασφάλεια δικαίου προς ενθάρρυνση των δικαι- οπολιτικών αναγκών που εξυπηρετεί (π.χ. χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, ανάπτυξη των επενδυτικών προϊόντων, διαμόρφωση ενιαίας αγοράς αξιογρά- φων στην ΕΕ, κάλυψη συστημικών κινδύνων, προστασία των επενδυτών, ενί- σχυση των εταιρικών λειτουργιών κλπ.). Tα αναφερόμενα αξιόγραφα εντάσσο- νται μάλιστα σε μία ευρύτερη κατηγορία περιουσιακών στοιχείων που ορίζονται ως «χρηματοπιστωτικά μέσα» (financial instruments). Σε οικονομοτεχνικές ανα- λύσεις γίνεται διάκριση των χρηματοπιστωτικών μέσων σε πρωτογενή και παρά- γωγα (derivatives). Τα πρώτα εν πολλοίς ταυτίζονται με τα αξιόγραφα. Τα δεύ- τερα αποτελούν κατά κανόνα τυποποιημένα μέσα μη αξιογραφικού χαρακτήρα που ενσωματώνουν προθεσμιακές συμφωνίες (συμβόλαια) και είναι άλλοτε δι- απραγματεύσιμα στις αγορές (exchange-traded-derivatives, ETDs) και άλλοτε μη διαπραγματεύσιμα (εξωχρηματιστηριακά, over-the-counter, OTC). Αμφότερα έχουν αναχθεί σε αντικείμενο συναλλαγών, ενώ επίσης επ’ αυτών έχει διαμορ- φωθεί μία σύγχρονη γκάμα επενδυτικών υπηρεσιών που ενισχύει συνεχώς την ανάπτυξή τους. Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στα άυλα αξιόγραφα. Πρόκειται για τα αξιό- γραφα της κεφαλαιαγοράς που δεν είναι ενσώματα αλλά τηρούνται σε λογιστική μορφή (book-entry securities) μέσω ειδικά προηγμένων συστημάτων και επαγ- γελματιών (κεντρικά αποθετήρια τίτλων – ΚΑΤ). Εμφανίζονται στη χώρα μας συ- νήθως ως «άυλοι τίτλοι» και παραπέμπουν στις εισηγμένες μετοχές και άλλες κινητές αξίες, μερίδια κεφαλαίων κλπ. που κατά κανόνα τυγχάνουν διαπραγμά- τευσης στο χρηματιστήριο. Η παρούσα επικεντρώνεται στα άυλα αξιόγραφα δε- δομένης της σημασίας τους για την οικονομία αλλά και τη διαμόρφωση του δι- καίου.