Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

XIII Εισαγωγικό σημείωμα (Ι.) «Το Σύνταγμα αναγνωρίζει τον άνθρωπο ως υπέρτατη αξία, χάριν της οποίας υφί- σταται και οργανώνεται η έννομη τάξη, θεσπίζει δε τα επί μέρους ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα για τη διασφάλιση της επί ίσοις όροις ελεύθερης αναπτύξεως της προσω- πικότητας εκάστου και την απόλαυση των εννόμων αγαθών που αντιστοιχούν στο περι- εχόμενο των δικαιωμάτων αυτών» (ΣτΕ 867/1988, 100/2017 Ολομέλεια). Αποτελεί θεμελιώδη αρχή του Κράτους δικαίου, η αρχή της νομιμότητας που διέπει τη συνολική έννομη τάξη. Σκοπός του Κράτους δικαίου είναι η προάσπιση της ελευθερίας και της προστασίας των ιδιωτών από τις παράνομες πράξεις των οργάνων του ή της παραβιάσεως της ισότητας 1 αλλά και η αρχή της ασφάλειας του δικαίου. 2 Η αρχή της νομιμότητας επιβάλλει σε όλα τα διοικητικά όργανα να ενεργούν επί τη βά- σει προϋφισταμένου κανόνος δικαίου (άρθρα 26 παρ. 2, 43 παρ. 1 και 50 Συντάγματος) και σύμφωνα με αυτόν ή με εξουσιοδοτική διάταξη 3 σύμφωνα με το άρθρο 43 παρ. 1, 2 Συντάγματος. Η σύνδεση της αρχής της χρηστής διοίκησης με την αρχή της νομιμότη- τας διασφαλίζεται με τη συνταγματική υποχρέωση της συμμόρφωσης της Διοίκησης με τις αποφάσεις των Δικαστηρίων (αρ. 95 §5 Συντάγματος). Θεμελιώδες στοιχείο της αρχής της νομιμότητας στη χώρα μας είναι η καθιέρωση της ευθύνης του Κράτους και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου 4 προς αποζημίω- ση για ζημίες που προκαλούνται από παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων τους, η οποία διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 104, 105, 106 ΕισΝΑΚ. 5 Η ευθύνη αυτή καθιερώνεται από τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 5 και 20 παρ. 1 του Συντάγμα- τος. 6 Για την ευθύνη των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου ορίζει το άρθρο 71 ΑΚ (βλ. Γ. Μπαλής, «Περί των νομοθετικώς ενδεικνυομένων ως προς την ευθύνην των νο- μικών προσώπων και δη του δημοσίου διά τας παρανόμους πράξεις των οργάνων αυ- 1. Βλ. Π. Παυλόπουλος κ.ά., Διοικητικό Δίκαιο , εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα 2010, σ. 314. 2. Βλ. Αντώνης Μανιτάκης, Κράτος δικαίου και δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας , εκδόσεις Σάκ- κουλα, Θεσσαλονίκη 1994. 3. Βλ. ΣτΕ 3051/2014. 4. Για την ευθύνη των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου ορίζει η διάταξη του άρθρου 71 ΑΚ. 5. Κατά τον Γ. Μπαλή, το άρθρο 71 ΑΚ και τα άρθρα 104-106 ΕισΝΑΚ, που αναγνωρίζουν την ευθύνη του Κράτους από τις πράξεις των οργάνων τους, ακολουθούν την οργανική θεωρία. 6. Βλ. ΣτΕ 980/2002, σύμφωνα με τις σκέψεις της οποίας θεμελιώνεται συνταγματικώς η αστική ευθύ- νη του δημοσίου υπό το πρίσμα των διατάξεων των άρθρων 4 παρ. 5 και 20 παρ. 1 του Συντάγματος.