Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

XIV Εισαγωγικό σημείωμα τού», Μελέται αστικού δικαίου , 1938, ΕρμΑΚ τόμ. VII, Εισαγωγικός Νόμος, άρθρα 103-108, Αθήναι 1955· Φ. Βεγλερής, Οδικαστικός έλεγχος της διοικήσεως , Μέρος Α΄, Αθήναι 1946). Η νομολογία, µε την ιστορική απόφαση 11/1858 του Αρείου Πάγου, έθεσε τα θεμέλια για την καθιέρωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου. ΟΆρειος Πάγος στην ιστορική απόφασή του 23/1897 έκρινε ότι: «όταν διάταξις νόμου αντίκειται εις το Σύνταγμα, ως μεταβάλλουσα δι’απλού νομοθετήματος θεμελιώδη διάταξιν αυτού…δικαιούται το δι- καστήριον να μη εφαρμόζη αυτήν εν τω θέματι περί ου δικάζει…». Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ένωση και η δράση της διέπεται και εκείνη από την αρχή της νομιμότητας, όπου στο άρθρο 288 της Συνθήκης Ε.Κ. (ΣΕΚ) καθιερώθηκε ρητά η υπο- χρέωση της τότε Κοινότητας και των κρατών μελών της για αποκατάσταση των ζημιών 7 που προξενούν τα όργανα ή οι υπάλληλοί της κατά την άσκηση των καθηκόντων τους [βλ. Υποθέσεις Francovich and Bonifaci 8 (C-6,9/90), Απόφαση Brasserie du Pêcheur 9 (C- 46/93) και την Απόφαση Köbler]. 10 Με την υπόθεση Francovich κρίθηκε ότι «το κοινοτι- κό δίκαιο επιβάλλει την αρχή, κατά την οποία τα κράτη μέλη υποχρεούνται να αποκαθι- στούν τις ζημίες που προκαλούνται στους ιδιώτες από τις παραβιάσεις του κοινοτικού δικαίου που τους καταλογίζονται». Η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έχει πλέον θεμελιώσει την εξωσυμβατική ευθύνη των κρατών μελών προς αποζημίωση, όταν τα εθνικά όργανα προκαλούν ζημιά στους ιδιώτες από τη μη εφαρμογή ευρωπαϊκού δικαίου. (ΙΙ.) Ευθύνη για αποζημίωση: Ο θεσμός της αστικής ευθύνης του Δημοσίου (άρθρ. 104- 106 ΕισΝΑΚ) αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της δικαστικής προστασίας του πολίτη (άρθρο 20 Συντάγματος), είναι δε ένας επιπρόσθετος μηχανισμός κύρωσης για τις παραβάσεις της αρχής της νομιμότητας. Κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 104, 105, 106 ΕισΝΑΚ, 11 ευθύνη προς αποζημίωση γεννάται:  Από παράνομες πράξεις Από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξης ή από τη μη νόμιμη παρά- λειψη έκδοσης τέτοιας πράξης αλλά και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες των οργάνων του Δημοσίου ή από παραλείψεις οφειλόμενων νόμιμων υλικών ενεργειών αυτών, εφό- 7. Βλ. ΑντώνηςΜεταξάς, Ευθύνη του δημοσίου γιαπαραβάσεις του κοινοτικού δικαίουαπόαποφάσεις των ανωτάτων εθνικών δικαστηρίων , εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2005. 8. Βλ. ΔΕΚ της 19ης Νοεμβρίου 1991, C-6/90 και 9/90, Francovich and Bonifaci, Συλλογή 1990, Ι-5357. 9. Βλ. Brasserie du Pêcheur, ΔΕΚ της 5ης Μαρτίου 1996, C-46/93 και 48/93, Brasserie du Pêcheur, Συλ- λογή 1996, Ι-1029. 10. ΔΕΚ της 30ής Σεπτεμβρίου 2003, Köbler, C-224/01, Συλλογή 2003, Ι-10239. 11. Βλ. 1) αναλυτικό Σχόλιο της Ε. Πρεβεδούρου «Νομολογιακές εξελίξεις στο καθεστώς της αστικής ευθύνης του Δημοσίου: ΣτΕ Ολ. 1501/2014 (ευθύνη από νόμιμες πράξεις, ευθύνη από πράξεις των οργάνων της δικαστικής εξουσίας)», σε http://www.prevedourou.gr ., 2) Σημείωση Ε. Γαληνού ΕΔΚΑ 2014/629 και 3) Σχόλιο Ε. Πρεβεδούρου «Ευθύνη του Δημοσίου από πράξεις οργάνων της δικαστι- κής εξουσίας», σε ΣτΕ Ολ. 1501/2014, ΘΠΔΔ , τχ. 5 (2014), σ. 411.