Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

XVI Εισαγωγικό σημείωμα Το Σύνταγμα δεν ανέχεται να παραμένουν άνευ αποκαταστάσεως ζημίες που κάποιος υφίσταται από ενέργειες κρατικού οργάνου ή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) (ΣτΕ 1607/2016, 3783/2014 επταμ., πρβλ. 1501/2014 Ολομ.). Το δίκαιο της Ένωσης επιβάλλει να προβλέπεται ευθύνη του Κράτους για τις παραβιά- σεις του δικαίου της Ένωσης από τα όργανα της δικαστικής λειτουργίας. Το Δικαστήριο στην Απόφαση Köbler επιγραμματικά επισημαίνει: « η ύπαρξη ενδίκου μέσου το οποίοπα- ρέχει τη δυνατότητα, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, αποκαταστάσεως των επιζημίων συνε- πειών μιας πεπλανημένης δικαστικής αποφάσεως μπορεί να θεωρηθεί, αντιθέτως, ως ενι- σχύουσα την ποιότητα της εννόμου τάξεως και τελικώς, επίσης, το κύρος της δικαστικής εξουσίας». Αποζημιωτική ευθύνη του Δημοσίου υφίσταται από πράξεις των οργάνων του που προ- καλούν ζημία, παράνομες (Συμβουλίου της Επικρατείας 980/2002) ή νόμιμες (Συμβουλί- ου της Επικρατείας 5504/2012). Υπάρχει πλούσια νομολογία για την ευθύνη από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων τόσον της νομοθετικής όσον της εκτελεστικής εξουσίας. Η στάση της νομολογίας για την ευθύνη από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων της δι- καστικής εξουσίας στο θέμα αυτό υπήρξε διαχρονικά σταθερά αρνητική. Ακολούθησε αρχική μεταστροφή στο ζήτημα αυτό, η οποία όμως υπήρξε προϊόν της πίεσης νομολογιακών εξελίξεων από τις αποφάσεις ΔΕΚ-ΔΕΕ: Francovich, Brasserie du Pêcheur, Dillenkofer, Hedley Lomas, Köbler, Traghetti. Η νομολογία του Δικαστηρίου Ευ- ρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) έχει πλέον θεμελιώσει την εξωσυμβατική ευθύνη των κρα- τών μελών προς αποζημίωση όταν τα εθνικά όργανα προκαλούν ζημιά στους ιδιώτες από τη μη εφαρμογή ευρωπαϊκού δικαίου [βλ. Υποθέσεις Francovich and Bonifaci (C- 6,9/90), Απόφαση Brasserie du Pêcheur (C-46/93)]. Η νομολογία των Δικαστηρίων της Ένωσης οδήγησε τελικά στην Απόφαση του Συμβου- λίου της Επικρατείας Ολ. 1501/2014. Ιστορική η Απόφαση ΣτΕ Ολ. 1501/2014 15 (βλ. ολόκληρη την απόφαση στο παράρτη- μα σ. 129), συμπληρώνει το νομικό καθεστώς της αστικής ευθύνης του Δημοσίου και αναγνώρισε την αρχή της αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες απο- φάσεις των δικαστικών οργάνων (βλ. αναλυτική παρουσίαση της απόφασης σ. 58 επ.). Η νομολογιακή αυτή στροφή αντίθετα δεν ολοκληρώθηκε με τις αποφάσεις Ολ. ΣτΕ με αριθμούς 800-803/2021 16 (βλ. τις αποφάσεις στο παράρτημα σ. 148, 161). Κρίθηκε μεταξύ άλλων ότι: «…ελλείψει νομοθετικού πλαισίου για τον καθορισμό των όρων του παρανόμου των πράξεων ή και παραλείψεων των οργάνων της δικαστικής 15. Βλ. Απόφαση με παρατηρήσεις Ε. Πρεβεδούρου στο περ. Θεωρία & Πράξη Διοικητικού Δικαίου , τχ. 5 (Μάιος 2014), σ. 405. 16. Βλ. Αγγελική Μοντεσάντου, «Μεταστροφή της Νομολογίας σχετικά με την Αστική Ευθύνη του Δη- μοσίου από ζημιογόνο δράση οργάνου ενταγμένου στη δικαστική λειτουργία», σε https://www. offlinepost.gr/2021/07/13/apofaseis-ste-kai-metastrofi-tis-nomologias/