Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ – Η αστική ευθύνη του Δημοσίου Θεμέλιο της ευθύνης του Κράτους και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου εί- ναι το άρθρο 4 παρ. 5 (ο συνταγματικός κανόνας της ισότητας ενώπιον των δημοσίων βαρών) και το άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος 15 (δικαίωμα δικαστικής προστασίας). 3. Ενωσιακό δίκαιο Ο ρόλος του εθνικού δικαστή ως ενωσιακού δικαστή του κοινού δικαίου και η ευθύνη των κρατών μελών για τις παραβιάσεις του ενωσιακού δικαίου: 1. Η ευθύνη των κρατών μελών λόγω παραβιάσεως του ενωσιακού δικαίου διαπλάσθη- κε νομολογικά αρχικά στην απόφαση Francovich. 16 Σύμφωνα με τη σκέψη 33 της από- φασης: «Πρέπει να υπομνησθεί, καταρχάς, ότι η Συνθήκη ΕΟΚ δημιούργησε ιδιαίτερη έννομη τάξη, η οποία ενσωματώθηκε στα νομικά συστήματα των κρατών μελών και δε- σμεύει τα δικαστήριά τους. Υποκείμενα της εννόμου αυτής τάξεως δεν είναι μόνο τα κράτη μέλη, αλλά και οι υπήκοοί τους· όπως δημιουργεί υποχρεώσεις στους ιδιώτες, το κοινοτικό δίκαιο γεννά επίσης δικαιώματα υπέρ των ιδιωτών· τα δικαιώματα αυτά γεν- νώνται όχι μόνο όταν τούτο προβλέπεται ρητώς στη Συνθήκη, αλλά και λόγω σαφών υποχρεώσεων που η Συνθήκη επιβάλλει τόσο στους ιδιώτες όσο και στα κράτη μέλη και στα κοινοτικά όργανα (βλ. τις αποφάσεις της 5ης Φεβρουαρίου 1963, υπόθ. 26/62, Van Gend en Loos, Race 1963, σ. 3, και της 15ης Ιουλίου 1964, υπόθ. 6/64, Costa, Race 1964, σ. 1141)». Στη σκέψη 36 της απόφασης: «Η υποχρέωση των κρατών μελών να αποκατα- στήσουν τις ζημίες αυτές μπορεί να στηριχθεί επίσης στο άρθρο 5 της Συνθήκης, κατά το οποίο τα κράτη μέλη λαμβάνουν κάθε γενικό ή ειδικό μέτρο κατάλληλο να εξασφα- λίσει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που υπέχουν από το κοινοτικό δίκαιο. Μετα- ξύ των υποχρεώσεων αυτών περιλαμβάνεται και η υποχρέωση εξαλείψεως των παρα- νόμων συνεπειών της παραβάσεως του κοινοτικού δικαίου (βλ., ως προς την ανάλογη διάταξη του άρθρου 86 της Συνθήκης ΕΚΑΧ, την απόφαση της 16ης Δεκεμβρίου 1960, υπόθ. 6/60, Humblet, Race 1960, σ. 1125)». Στη σκέψη 37 της απόφασης: «Από τα προ- αναφερθέντα προκύπτει ότι το κοινοτικό δίκαιο επιβάλλει την αρχή κατά την οποία τα κράτη μέλη υποχρεούνται να αποκαθιστούν τις ζημίες που προκαλούνται στους ιδιώτες από τις παραβάσεις του κοινοτικού δικαίου που τους καταλογίζονται». 2. Στις αποφάσεις Brasserie du Pêcheur 17 και Factortame III το δικαστήριο όρισε την ευ- θύνη αποζημίωσης εκ μέρους του Κράτους όταν η παράβαση συνίσταται σε νομοθετι- 15. Βλ. Ε. Σπηλιωτόπουλος, ΕγχειρίδιοΔιοικητικού Δικαίου , 9η έκδοση, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθή- να 1999, σ. 226. 16. Βλ. ΔΕΚ της 19ης Νοεμβρίου 1991, C-6/90 και 9/90, Francovich and Bonifaci, Συλλογή 1990, Ι-5357. 17. Απόφαση του Δικαστηρίου της 5ης Μαρτίου 1996. Brasserie du Pêcheur SA κατά Bundesrepublik Deutschland και The Queen κατά Secretary of State for Transport, ex parte: Factortame Ltd και λοι- πών. Αιτήσεις για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως: Bundesgerichtshof - Γερμανία και High Court of Justice, Queen’s Bench Division, Divisional Court - Ηνωμένο Βασίλειο. Αρχή της ευθύνης κράτους μέλους για ζημίες προκαλούμενες σε ιδιώτες από παραβάσεις του κοινοτικού δικαίου κα- ταλογιζόμενες σε αυτό - Παραβάσεις καταλογιζόμενες στη νομοθετική εξουσία - Προϋποθέσεις ευ-