Η ΒΑΡΙΑ ΑΜΕΛΕΙΑ ΣΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

6 Η βαριά αμέλεια στο Ιδιωτικό Δίκαιο Στις εν λόγω διατάξεις ο σκοπός χρήσης (λειτουργία) του όρου της βαριάς αμέλειας έγκειται στη ρύθμιση και στην προσήκουσα διευθέτηση της ανταγωνιστικής σχέσης με- ταξύ της ευκολίας των οικονομικών συναλλαγών και της ασφαλούς κυκλοφορίας των περιουσιακών αγαθών αφενός, και του συμφέροντος του αρχικού (πραγματικού) δικαι- ούχου να διατηρήσει τη νομική του θέση (status) αφετέρου 21 . Η ευκολία των οικονομι- κών συναλλαγών και η γρήγορη κυκλοφορία των αγαθών επιτάσσει έναν όσο το δυνα- τόν περιορισμένο προσδιορισμό του περιεχομένου της κακοπιστίας, ενώ συγχρόνως το συμφέρον του αρχικού (πραγματικού) δικαιούχου για έναν όσο το δυνατόν ευρύτε- ρο 22 . Φυσικά, δεν πρέπει να λησμονείται πως πρωταρχική επιλογή του νομοθέτη είναι η, μέσω της επίκλησης της έννοιας της βαριάς αμέλειας στις διατάξεις της καλόπιστης κτήσης, προνομιακή μεταχείριση του αποκτώντα και όχι, όπως πολλάκις τείνει να υπο- στηριχθεί 23 , του εκποιούντα (πραγματικού κύριου) 24 . Στο εξεταζόμενο πεδίο εφαρμογής δύναται να υπαχθούν και οι ειδικές –ιδιόμορφες περιπτώσεις διατάξεων, οι οποίες μετέρχονται της έννοιας της καλής πίστης για την παραγωγή ετεροειδών έννομων συνεπειών. Κατά κύριο λόγο, η χρήση της ύπερθεν έννοιας συντελείται με θετικό πρόσημο, ήτοι με αναφορά στον καλόπιστο πράττο- ντα. Τούτο εντοπίζεται στις ΑΚ 943 (αποτελέσματα της διάρρηξης), 1100 (καλόπι- στος νομέας), 1101 (αξίωση αναγκαίων δαπανών), 1103 (επωφελείς δαπάνες), 1874 (καλόπιστος νομέας – ωφελήματα), 1875 (δαπάνες) και 1876 (επίδοση της αγωγής). Ωστόσο, υφίστανται και οι ΑΚ 1040 (δικαιώματα τρίτων πάνω στο κινητό που μετα- βιβάστηκε), 1098 (κακόπιστος νομέας) 25 , 1102 (αξίωση αναγκαίων δαπανών κατά τις διατάξεις για τη διοίκηση αλλοτρίων) και 1877 (κακόπιστος νομέας), όπου η χρησι- μοποίηση λαμβάνει χώρα με αρνητικό πρόσημο, δηλαδή με αναφορά στον κακόπι- στο πράττοντα. Η αποτυπωθείσα στους εν λόγω κανόνες δικαίου φρασεολογία περί καλής πίστης εκλαμβάνεται, όπως και στις ήδη αναφερθείσες προϋποθέσεις της καλόπιστης κτήσης, ως έλλειψη (θετικής) γνώσης ή υπαίτια από βαριά αμέλεια άγνοια των κρίσιμων περι- στατικών της σχετικής πραγματικής υπόστασης. Η προαναφερθείσα ιδιομορφία και ιδι- αιτερότητα των επίμαχων ρυθμίσεων συνίσταται, κατά μια υποστηριχθείσα άποψη, στη διαπίστωση πως επιτελούν σε σύγκριση με τους άλλους τομείς εφαρμογής της βαριάς αμέλειας μια ιδιάζουσα διπλή λειτουργία, αποτελούν, δηλαδή, όχι μόνο περιπτώσεις νο- μοθετικά καθιερωμένων υποχρεώσεων διερεύνησης, αλλά και περιορισμοί (ή αντιστρό- φως επιτάσεις) της ευθύνης 26 . 21. König , ο.π., σ. 197. 22. König , ο.π., σ. 20. 23. Bokelmann , Grobe Fahrlässigkeit, Ein Beitrag insbesondere zu Individualisierungstendenzen im Haftungs- und Regreßrecht, 1973, σ. 44. 24. König , ο.π., σ. 163. 25. ΑΠ 1450/1980, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 7909/1980, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΠΠρΚω 55/2018, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ. 26. König , ο.π., σ. 30.