ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2016/343

3 | Α. Εισαγωγή: Δικαίωμα παράστασης και τεκμήριο αθωότητας μετά την Οδηγία 2016/343 υπό το φως του συγκριτικού δικαίου Νικήτας Ε. Χατζημιχαήλ Αναπλ. Καθηγητής Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Κύπρου Η Οδηγία 2016/343 για την ενίσχυση ορισμένων πτυχών του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος παράστασης του κατηγορουμένου στη δίκη του στο πλαίσιο ποινικής διαδικα- σίας («η Οδηγία») 1 αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας τμήμα της λεγόμενης δικαστικής συνερ- γασίας σε ποινικές υποθέσεις, δηλαδή τον πυλώνα σε θέματα ποινικής δικαιοσύνης που στη- ρίζει τον αναδυόμενο Ευρωπαϊκό χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Σκοπός της Οδηγίας είναι να ενισχύσει το δικαίωμα δίκαιης δίκης στις αστυνομικές και ποι- νικές διαδικασίες, με τον καθορισμό ελάχιστων κοινών κανόνων που καλύπτουν πτυχές του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος παράστασης στην δίκη. 2 Ο στόχος της Οδηγίας είναι να εγγυηθεί, σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα δικαιώματα τόσο των υπόπτων όσο και των κατηγορουμένων. Ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής δικονομικών εγγυήσεων που παρέχονται από την Οδηγία σε υπόπτους και κατηγορούμενους θα πρέπει να διασφαλί- ζεται άμεσα σε όλους όσους υπόκεινται στην δικαιοδοσία των Κρατών Μελών της Ευρωπα- ϊκής Ένωσης. Προωθώντας με τον τρόπο αυτό την εμπιστοσύνη μεταξύ των Κρατών Μελών ως προς τα συστήματα ποινικής δικαιοσύνης εκάστου, η Οδηγία διευκολύνει την αμοιβαία αναγνώριση και κυκλοφορία των δικαστικών αποφάσεων σε ποινικές υποθέσεις. 3 Η σημα- σία αυτού του σκοπού είναι αδιαμφισβήτητη: πρόκειται για θεμελιώδη στόχο του ενωσια- κού δικαίου και σημαντική διάσταση της νομικής και εν γένει ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. 1. Ο ρόλος της συγκριτικής προσέγγισης Η επιλογή της Οδηγίας ως το νομοθετικό μέσο (instrument) αυτού του εγχειρήματος επιτρέ- πει την βελτιστοποίηση της ενσωμάτωσης των ενωσιακών κανόνων στα εθνικά νομικά συ- στήματα. Τα αντικείμενα που πραγματεύεται η Οδηγία αγγίζουν τον πυρήνα των εθνικών νο- μικών παραδόσεων και έχουν σημαντικό αντίκτυπο στους πολιτικούς και νομικούς θεσμούς εκάστου Κράτους Μέλους, συμπεριλαμβανομένου ιδίως του δικαστικού σώματος (και ευρύ- 1. Οδηγία 2016/343 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2016 για την ενίσχυση ορισμένων πτυχών του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος παράστασης του κατηγορου- μένου στη δίκη του στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας, ΕΕ L 65, 11.3.2016, σελ. 1-11. 2. Οδηγία (ΕΕ) 2016/343, σκ. (9). 3. Ibid, σκ. (10).