ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2016/343

| 4 Ι. Ανάλυση τερα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης), αστυνομικών και εισαγγελικών αρχών, αλλά και πολιτικών θεσμών στον βαθμό που αφορά ορισμένες πτυχές του τεκμηρίου αθωότητας. Η επιλογή των ελάχιστων κοινών κανόνων ως το εργαλείο εναρμόνισης της Οδηγίας ήταν η κατάλληλη μέθοδος και επιτρέπει την πιο αποτελεσματική – και αποδοτική – εφαρμογή των προνοιών της Οδηγίας στα εθνικά νομικά συστήματα των Κρατών Μελών, και ιδίως στην κα- θημερινή αστυνομική και δικαστηριακή πρακτική. Επιτρέπει δε να υπογραμμιστεί η συνταγ- ματική φύση του αντικειμένου. Στην σύγχρονη Δυτική νομική παράδοση, η ποινική διαδι- κασία είχε μια πολύ ισχυρή συνταγματική διάσταση και συνδέεται αδιάρρηκτα με τον συνεχή λόγο-συζήτηση (discourse) περί θεμελιωδών δικαιωμάτων. Το συνταγματικό δίκαιο και ιδί- ως το σκέλος των θεμελιωδών δικαιωμάτων συχνά περιέχει τόσες υποθέσεις που αφορούν σε ποινικές διαδικασίες ώστε να μην μπορεί να διδαχθεί αποτελεσματικά παρά μόνο πα- ράλληλα με μαθήματα ποινικής δικονομίας. Συνεπώς, το εθνικό ποινικό δικονομικό δίκαιο συνδέεται αδιάρρηκτα τόσο με την εθνική συνταγματική παράδοση όσο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπως ερμηνεύεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η ιεραρχική δογματική σκέψη που απαιτείται για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων δεν θα πρέπει να επισκιάσει τις πτυχές συγκριτικού δικαίου που εμπλέκονται. Ελάχιστα αντι- κείμενα μπορούν να αξιοποιηθούν πιο αποτελεσματικά από την ποινική διαδικασία για να εξηγήσουμε σε φοιτητές, και νομικούς, την ετερότητα αλλά και τις λειτουργικές ομοιότητες των δικαιικών συστημάτων που συγκροτούν την Ευρωπαϊκή νομική παράδοση – αλλά και για την αντιδιαστολή των θεμελιωδών αξιών και ιδεολογιών της κοινής Ευρωπαικής νομι- κής παράδοσης από «εξωτερικά» νομικά συστήματα και παραδόσεις. Η ποινική διαδικασία βρίσκεται στην καρδιά του νομικού συστήματος, πραγματικά στην καρδιά της σχέσης μετα- ξύ δικαίου και κοινωνίας. Ουδείς μπορεί να αντιληφθεί την λειτουργία του δικαιώματος πα- ράστασης χωρίς την δικαιοσυγκριτική εκτίμηση αφενός μεν της ετερότητας μεταξύ, αφετέ- ρου δε των εγγενών εσωτερικών δυναμικών, των δικαιικών συστημάτων. Ταυτόχρονα, η στρατηγική ενσωμάτωσης την οποία και υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση για την παρούσα Οδηγία απαιτεί ένα βαθμό επαγρύπνησης προκειμένου να διακριβωθεί, αφε- νός, αν η Οδηγία έχει πλήρως ενσωματωθεί στο θετικό δίκαιο, και αφετέρου, κατά πόσο η de jure ενσωμάτωση παράγει de facto αποτελέσματα. Δηλαδή, σε επίπεδο μεσοπρόθεσμα θα πρέπει να εξεταστεί η επίδραση της Οδηγίας τόσο στο επίσημο δίκαιο (law in books) όσο και στην δικαιική πραγματικότητα (law in action). Μια τέτοια συγκριτική μελέτη επιχειρήθηκε από τους συγγραφείς αυτού του βιβλίου, ως γε- νική έκθεση στο πλαίσιο του προγράμματος PRESENT και στην βάση των εθνικών εισηγήσε- ων όσον αφορά τα καθεστώς στα έξι Κράτη Μέλη (Βουλγαρία, Ρουμανία, Κύπρος, Αυστρία, Πορτογαλία, Σλοβακία) των εταίρων του προγράμματος, πριν και μετά την ενσωμάτωση της