ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2016/343

| 8 Ι. Ανάλυση 2.2. Δικαίωμα παράστασης Το δεύτερο μέρος της έκθεσης (ενότητες 4 και 5) αφορά στο δικαίωμα παράστασης. Ειδικό- τερα, η Ενότητα 4 παρέχει μια ουσιαστική επισκόπηση της κατάστασης των υποθέσεων σε κάθε χώρα, με έμφαση στο νομικό καθεστώς που ίσχυε πριν και μετά την μεταφορά των κα- νόνων της Οδηγίας. Η ενότητα 5 εμβαθύνει περαιτέρω, καταγράφοντας τρεις κύριες πτυχές: ειδοποίηση (5.3), ερημοδικία (5.4), και θεραπείες όπως το δικαίωμα σε νέα δίκη (5.6). Κάθε υπο-ενότητα περιλαμβάνει συγκριτικές παρατηρήσεις και εξέταση των βέλτιστων πρακτικών, όπως αυτές προκύπτουν από την μελέτη μας. Το δικαίωμα παράστασης σε δίκη κατοχυρώνεται στη νομοθεσία και των έξι χωρών. Η μετα- φορά της Οδηγίας οδήγησε μόνο σε μικρές τροποποιήσεις ή προτεινόμενες τροποποιήσεις (Βουλγαρία, Ρουμανία). Στην Κύπρο, ο νομοθέτης προτίμησε να διατηρήσει το ισχύον σύστη- μα, το οποίο θεμελιώνεται στην διακριτική ευχέρεια του δικαστή (και αποτρέπει δίκες ερή- μην), αντί να προβλέψει νομοθετικά συγκεκριμένες περιστάσεις υπό τις οποίες δύναται να διεξαχθεί δίκη ερήμην του κατηγορουμένου. Το επιχείρημα του Κύπριου νομοθέτη είναι ότι η δικανική κρίση του δικαστηρίου θα συμβάλει στην καλύτερη συμμόρφωση με την Οδηγία στο θέμα αυτό. Τα λίγα ζητήματα προκύπτουν κατά την εφαρμογή της Οδηγίας στη Βουλγα- ρία έχουν σχέση με την κατάλληλη ειδοποίηση / κλήτευση προς τους κατηγορούμενους και μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν, ειδικά τώρα που εντοπίστηκαν χάρη και στις μελέτες του PRESENT. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας, ωστόσο, όπου δεν έχει ακόμη μεταφερθεί η Οδηγία, η υφιστάμενη νομοθεσία φαίνεται να υποφέρει από σημαντικές αδυναμίες διασφά- λισης του δικαιώματος παράστασης, αφού δεν υπάρχει καμία έννομη προστασία για την πα- ράβασή της. Παρόλο που αναφέρεται ότι η παρουσία του κατηγορούμενου είναι «υποχρεω- τική», η ερήμην εκδίκαση επιτρέπεται όταν ο κατηγορούμενος «απουσιάζει αδικαιολόγητα», πράγμα που αποτελεί μια αόριστη και ασαφή αναφορά ως προς τις προϋποθέσεις ερήμην διεξαγωγής της δίκης. Η εθνική έκθεση της Πορτογαλίας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πα- ρουσιάζονται συναφή προβλήματα αναφορικά με την κατάλληλη κλήτευση του κατηγορου- μένου σε ποινικές υποθέσεις και επίσης με την ημερομηνία της ακρόασης μεταξύ των άλλων. Ενδεχομένως ο πορτογάλος νομοθέτης θα μπορούσε να επωφεληθεί από το παράδειγμα της αυστριακής ή βουλγαρικής εναρμόνισης δια της εισαγωγής νομοθετικών διατάξεων. Οι εθνικές εκθέσεις του προγράμματος PRESENT παρέχουν λεπτομερείς και ανεκτίμητες πλη- ροφορίες σχετικά με την προστασία του δικαιώματος παράστασης του κατηγορουμένου στη δίκη, τις περιστάσεις υπό τις οποίες δύναται να επιτραπεί μια ερήμην ποινική δίκη καθώς και τη δυνατότητα επανάληψης της δίκης ως θεραπεία παραβίασης του δικαιώματος αυ- τού. Γενικά, οι βασικές απαιτήσεις της Οδηγίας φαίνεται να πληρούνται σε εθνικό επίπεδο (με εξαίρεση την Πορτογαλία) και υφίστανται επαρκείς νομοθετικές διατάξεις (ή/και νομολο- γία) σχετικά με την επίσημη κλήτευση του υπόπτου / κατηγορουμένου στη διαδικασία, την παροχή κατάλληλων πληροφοριών σχετικά με τις κατηγορίες που τον βαρύνουν, τις συνέ- πειες της απουσίας του, το δικαίωμα εκπροσώπησης από δικηγόρο και τις συνθήκες υπό τις οποίες μπορεί να διεξαχθεί δίκη ερήμην του κατηγορουμένου. Από την επισκόπηση των εκ- θέσεων και την δικαιοσυγκριτική εθνικής νομοθεσίας και νομολογίας (στο βαθμό που κα-