ΒΑΣΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ

10 Βασικό Εγχειρίδιο Κεντρικής Τραπεζικής δ) διαρθρωτικές πράξεις 20 . Οι πράξεις ανοικτής αγοράς διενεργούνται με τα εξής μέσα: α) αντιστρεπτέες συναλλαγές, β) πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων για τους σκοπούς της νομισματικής πολιτικής, γ) αποδοχή καταθέσεων καθορισμένης διάρκειας, δ) έκδοση πιστοποιητικών χρέους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ε) οριστικές συναλλαγές 21 . ii) Πάγιες διευκολύνσεις Όσον αφορά στο Ευρωσύστημα, πρόκειται, πρώτον, για τη διευκόλυνση οριακής χρη- ματοδότησης που παρέχει η ΚεντρικήΤράπεζα στα πιστωτικά ιδρύματα μέσω ανοιχτού λογαριασμού τηρουμένου σε αυτή. Το αντισυμβαλλόμενο πιστωτικό ίδρυμα πρέπει να παράσχει επαρκή περιουσιακά στοιχείαως εξασφάλιση. Δεύτερον, υφίσταται και η διευ- κόλυνση αποδοχής καταθέσεων που παρέχει η Κεντρική Τράπεζα στα πιστωτικά ιδρύ- ματα αποδεχόμενη εντόκως (με θετικό, μηδενικό ή αρνητικό επιτόκιο ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες) τις καταθέσεις τους. Και οι δύο διευκολύνσεις 22 παρέχονται με διάρκεια μίας ημέρας (overnight) και κατά κανόνα δεν υπάρχουν πιστωτικά όρια. Αντί- στοιχες διευκολύνσεις (δανεισμού 23 και κατάθεσης 24 ) παρέχουν και οι άλλες Κεντρικές Τράπεζες διεθνώς. Συνήθως το επιτόκιο της διευκόλυνσης δανεισμού οριοθετεί προς τα πάνω (ceiling) το επιτόκιο της αγοράς για τοποθετήσεις διάρκειας μιας ημέρας, ενώ το επιτόκιο της διευκόλυνσης κατάθεσης οριοθετεί προς τα κάτω (floor). iii) Τήρηση ελάχιστων αποθεματικών στις Κεντρικές Τράπεζες Με την επιβολή αυτής της υποχρέωσης στις εμπορικές τράπεζες (ή και σε άλλες κατη- γορίες επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού συστήματος) επιδιώκεται συνήθως η δι- αχείριση της ρευστότητας 25 . Πρόκειται για δραστικό μέσο άσκησης της νομισματικής πολιτικής, καθώς πρόκειται για υποχρέωση διοικητικά επιβαλλόμενη, σε αντίθεση με τις πράξεις ανοικτής αγοράς και τις πάγιες διευκολύνσεις που αποτελούν συμβατικές σχέ- σεις. Στερώντας από τις εμπορικές τράπεζες μέρος των αποθεματικών τους, ιδίως όταν αυτά δεν τοκίζονται, περιορίζεται η πιστοδοτική τους δυνατότητα και η κερδοφορία τους και καθίστανται άμεσα εξαρτώμενες από τη ρευστότητα που τούς χορηγεί η Κε- ντρική Τράπεζα. Έτσι, σε πολλές χώρες τα τελευταία χρόνια, προκειμένου να ενισχυθεί 20. Άρθρα 5-9 Κατευθυντήριας Γραμμής (ΕΕ) 2015/510 της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σχετικά με την εφαρμογή του πλαισίου νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος (ΕΚΤ/2014/60) (ανα- διατύπωση). 21. Άρθρα 5, 10-14 ibidem. 22. Βλ. πίνακα 1.1. 23. Βλ. πίνακα 1.2. 24. Βλ. πίνακα 1.3. 25. Βλ. πίνακα 1.4.