ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Πρόλογος X ΠΚ και στο σύστημα των ποινών και των λεγομένων «ευεργετικών» διατάξεων. Μετά το πέρας της διαβούλευσης οι εν λόγω αλλαγές έτυχαν της έγκρισης της Βουλής των Ελλήνων και ενσωματώθηκαν στον ισχύοντα ΠΚ. Έτσι η ελληνική ποινική δικαιοσύ- νη βρίσκεται πρακτικά αντιμέτωπη με τρεις ΠΚ: τον ΠΚ του Ιουλίου του 2019, τον ΠΚ του Νοεμβρίου του 2019 και τον ΠΚ του Νοεμβρίου 2021 (βλ. Ν 4855/2021, ΦΕΚ Α΄ 215/2021 και την τροποποίηση Ν 4871/2021, ΦΕΚ Α΄ 246/10.12.2021). Σε σχέση με τον ισχύοντα ΠΚ έχουν εκφρασθεί επιφυλάξεις ή αντιρρήσεις αναφο- ρικά με σειρά θεμάτων τόσο του Γενικού όσο και του Ειδικού Μέρους. Τροποποιητι- κές επεμβάσεις θα πρέπει ωστόσο να γίνονται συνολικά, αφού προηγηθεί νηφάλια εκτίμηση και τεκμηρίωση των νέων θέσεων, αφού παρέλθει ικανός χρόνος από την ισχύ των νέων νομοθετημάτων, δηλ. του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και επέλθει έτσι καταλλαγή κάποιων συναισθηματικών αντιδράσεων. Και τούτο γιατί η σύνεση, η στάθμιση, ο ορθολογισμός έχουν την πρώτη θέση στις σχετι- κές αποφάσεις. Αποτελεσματική αντεγκληματική πολιτική συνδέεται όχι κατ’ ανάγκην με αυστηροποίηση των ποινών. Στηρίζεται μ.ά. σε συνεπή έκτιση των ποινών, εφαρ- μογή των, λεγομένων, ευεργετικών διατάξεων με φειδώ, ουσιαστική κρίση και στάθ- μιση. Η ύπαρξη ανθρώπινων συνθηκών διαβίωσης εντός των σωφρονιστικών κατα- στημάτων συμβάλλει αναμφίβολα στην επίτευξη στόχων αντεγκληματικής πολιτικής. ΙΙΙ. Οι μεταρρυθμιστικές τροποποιήσεις στο νέο ΠΚ αφορούν τρεις ενότητες: α) το Γενικό Μέρος, άρθρ. 1-49, β) τις ποινές και τις κυρώσεις, άρθρ. 50-133 και γ) το Ειδι- κό Μέρος, άρθρ. 134-τέλος. Στην πρώτη ενότητα, στην ενότητα των άρθρ. 1-49 που αποτελεί τη σπονδυλική στήλη του ΠΚ οι επεμβάσεις είναι περιορισμένες, έτσι ώστε η αυστηρή δικαιοκρατική φυσιογνωμία του Ποινικού μας Κώδικα, διατηρείται αλώ- βητη. Είναι ακριβώς το στοιχείο που η δωρική δογματική σκέψη του Νικολάου Χω- ραφά προσέδωσε στον ΠΚ του 1950 (έναρξη ισχύος 1.1.1951). Οι επεμβάσεις στη δεύτερη και την τρίτη ενότητα, αλλού κρίνονται ως επιτυχείς αλλού όχι. Είναι σε κάθε περίπτωση σχετικά πρώιμο να γίνει πλήρης αποτίμηση και να διατυπωθούν συμπε- ράσματα - προτάσεις. Θα πρέπει ωστόσο η θεώρηση και ο αναστοχασμός να γίνουν συνολικά και αντίστοιχα οι τυχόν προσπάθειες για αναθεώρηση. Η αποσπασματική επέμβαση είναι αναμφίβολα κατακριτέα, οδηγεί δε από αντεγκληματική σκοπιά σε μη ευτυχή αποτελέσματα. Ειδικότερα θα πρέπει να έχουμε προ οφθαλμών ότι οι σκοποί της ποινής συνδέονται με την κάθε φάση της ποινικής διαδικασίας (απειλή - επιβολή - έκτιση) διεισδύοντας σε κάθε μία από αυτές (με διαφοροποιημένη επίδραση αντίστοι- χα), έτσι ώστε η επίτευξη στόχων αντεγκληματικής πολιτικής, ο περιορισμός ή και η αποτροπή της εγκληματικότητας να εξαρτώνται από το βαθμό και την έκταση της ποι- νικής αντίδρασης, ιδιαίτερα των λεγομένων «ευεργετικών διατάξεων».