ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

1 1 ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΠΟΙΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ 1.1. Δομή και λειτουργία του Ποινικού Δικαίου 1.1.1. Ποινικοί κανόνες και ηθικοί κανόνες 1.1.1.1. Α. Οι ποινικοί κανόνες και οι κανόνες της ηθικής είναι στη ρίζα τους συγ- γενείς 1 . Όπως δείχνει η ιστορία του αρχαϊκού ΠΔ αλλά και η σύγκριση με το ΠΔ πρω- τόγονων φυλών, αρχικά δεν διέφεραν ο ποινικός και ο ηθικός-θρησκευτικός κανό- νας. Ακόμη και η πραγματοποίηση θεϊκών, ηθικών και ποινικών προσταγών γινόταν από τα ίδια συμβούλια (ιερείς ή δικαστήρια φυλών). Έτσι η έννομη συνέπεια της πα- ραβίασης της προσταγής ήταν ενιαία (αποβολή από τη φυλή, έλλειψη ειρήνευσης) 2 . Β. Σήμερα διακρίνουμε καθαρά την ποινική προσταγή από τον ηθικό νόμο, πλην όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την προέλευση των κανόνων του ΠΔ 3 . Η ανη- θικότητα μιας συμπεριφοράς δεν αποτελεί επαρκή λόγο για την ποινικοποίησή της 4 . Θεωρούμε όμως μη-αποδεκτό, να χρησιμοποιεί η Πολιτεία τελείως ρυθμιστικά κα- νόνες ΠΔ στην περιοχή του ηθικά αδιαφόρου, μόνο και μόνο επειδή τούτο απλώς την εξυπηρετεί 5 . 1.1.1.2. Ακόμη και σήμερα οι κανόνες του ποινικού και του ηθικού νόμου βαί- νουν εν μέρει παράλληλα 6 . 1. Για τη σχέση Δικαίου και Ηθικής (ομοιότητες και διαφορές) βλ. Μ. Σταθόπουλο, σε: Εισαγωγή στο Α.Δ., 1992, σελ. 22 επ., Α. Γεωργιάδη, Τι είναι Δίκαιο; 2018, σελ. 25 επ. 2. Πρβλ. Η. v. Hentig, Die Strafe, Bd. 1, 1954, σελ. 133 επ., Ε. Schmidt , Einfühnung in die Geschichte der Deutschen Strafrechtspflege, 1965 3 , σελ. 29 επ., Jescheck, AT, 1988 4 , σελ. 56 επ., Κοτσαλή, Ιστορική θεώρηση της ικανότητας για καταλογισμό, σε: Μνήμη Ν. Φωτάκη , 1997, σελ. 49 επ., Κουράκη, Ποινική Καταστολή, 2009 5 , σελ. 30 επ., Χαραλαμπάκη, Διάγραμμα ΠΔ, 2003 5 , σελ. 52 επ., βλ. περαιτέρω Α. Γεωργιάδη , έ.α., σελ. 11-12. 3. Βλ. Baumann/Weber/Mitsch, AT, 2003 11 , σελ. 9 επ., Baumann, AT, 1977 8 , σελ. 26, πρβλ. Hardwig, Sittlichkeit, Sittliche Normen und Rechtsnormen, σε Festschrift für Henkel , 1974, σελ. 19. 4. Η αναγκαιότητα του ΠΔ πρέπει να αναγνωρισθεί για εξωηθικούς λόγους, γράφει ο Max Scheler, Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik, 1954 4 , σελ. 374 επ. 5. Πρβλ. Baumann , Die strafrechtliche Problematik der Nationalverbrechen, σε Henkys, Die nationalsozialistischen Gewaltverbrechen, 1964, σελ. 273. 6. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το ΠΔ είναι ένα «ηθικό minimum», όπως είχε υποστηρίξει ο Jellinek σε: Die sozialethische Bedeutung von Recht, Unrecht und Strafe, 1908 2 , σελ. 45. To ΠΔ δεν έχει ως έργο του την εκπλήρωση του απόλυτου ηθικού καθήκοντος «να επιβάλλει επί της γης την Ηθική», παρατηρεί ο Μαγκάκης , ΠΔ, 1982 2 σελ. 37· το ΠΔ δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιδιώξει να ανα- λάβει την ηθική κηδεμονία των πολιτών, γράφει ο Σπινέλλης, ΠοινΧρ ΚΑ’ (1971), σελ 735, αυτό θα