ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ;

ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 10 στερνταμ, το 1999, εισήχθη η αρχή της ολοκλήρωσης, η οποία ρητώς καθιστά ανα- γκαία την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής προστασίας στους ορισμούς και στην εφαρμογή των πολιτικών και των δραστηριοτήτων της Ένωσης. Το 2001, το Συμβού- λιο προσέθεσε την αειφόρο ανάπτυξηως ένα τρίτο στόχο της Στρατηγικής της Λισα- βόνας, καθιστώντας παράλληλα τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ) και τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) τις συνταγματικές βάσεις των αξιών και στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης 34 . Η αρχή της ολοκλήρωσης (integration principle) συνεπάγεται ότι η περιβαλλοντι- κή προστασία πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη θέσπιση και εφαρμογή μέτρων σε άλλα πεδία πολιτικής της Ένωσης. Η ratio της αρχής είναι ότι η περιβαλλοντική πολιτική μεμονωμένα δεν μπορεί να οδηγήσει στη βιωσιμότητα, πράγμα που καθι- στά αναγκαία την εκπόνηση μελετών που αξιολογούν τις επιπτώσεις των προτεινό- μενων νομοθετικών μέτρων (impact assessments) 35 . Προϋπόθεση για την επιδίωξη στόχων στο πλαίσιο ορισμένων πολιτικών, όπως π.χ. της πολιτικής ανταγωνισμού, είναι η εξέταση των στόχων αυτών επί της βιωσιμότητας. Το ερώτημα που παραμένει είναι κατά πόσον οι περιβαλλοντικοί στόχοι ή οι στόχοι άλλων πολιτικών έχουν προ- τεραιότητα όταν συγκρούονται μεταξύ τους. Η απάντηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθ- μό από τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύεται το άρθρο 11 της ΣΛΕΕ. Το άρθρο αυτό αποτελεί εργαλείο της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία προσπαθεί να βρει μια λύση με- ταξύ οικονομικών και περιβαλλοντικών ανησυχιών, αντί να θεωρεί κάποιες ως κυ- ρίαρχες έναντι των άλλων 36 . Αυτή η λεγόμενη ρήτρα «σύνδεσης πολιτικής» (policy linking) πρέπει να διαβάζεται σε σχέση με το άρθρο 7 της ΣΛΕΕ, το οποίο εξασφαλί- ζει την αρμονία μεταξύ των πολιτικών και τις δραστηριότητες της Ένωσης 37 . Τη σημερινή εποχή, η Ε.Ε. αποτελεί μία προοδευτική δύναμη της διεθνούς πολιτικής για το περιβάλλον. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον Νοέμβριο του 2016 μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε. κατά τη μεταβολή των παγκόσμιων αγορών ενέργειας, η οποία οφείλεται στη στροφή προς την χρήση καθαρής ενέργειας 38 . Η πιο πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής αποτε- λεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία 39 που ψηφίσθηκε τον Ιανουάριο του 2020 και προβλέπει διάφορα μέτρα, με το κυριότερο να είναι το «carbon neutrality» στην Ε.Ε. 34. Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 15/16 ης Ιουνίου 2001, σκέψη 19. 35. Βλ. αναλυτικότερα για το ζήτημα David Lawrence, PROFILE: Integrating Sustainability and Environmental Impact Assessment, Environmental Management, 21 [1997]. 36.  M. Wasmeier , The Integration of Environmental Protection as a General Rule for Interpreting Community Law, 38, Common Market Law Review, 160. 37. Το άρθρο κατοχυρώνει την αρχή της συνοχής μεταξύ των ευρωπαϊκών πολιτικών, η οποία απορρέει από την αρχή καλής διακυβέρνησης του αρ. 41 του EU Charter of Fundamental Rights. 38. Βλ. σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής της 30 ης Νοεμβρίου 2016, Clean Energy For All Europeans, (COM (2016) 860). 39. Ανακοίνωση της Επιτροπής της 11 ης Δεκεμβρίου 2019, The European Green Deal, (COM (2019) 640).