ΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

X ΠΡΟΛΟΓΟΣ προώθηση της ενοποιητικής διαδικασίας, καθώς και για την προσέγγιση των κρί- σιμων νομικών ζητημάτων σχετικά με την εφαρμογή κεφαλαιακών ελέγχων στον ευρωπαϊκό χώρο. Στο Δεύτερο Μέρος, ο συγγραφέας διερευνά την κατ’ εξαίρεση εφαρμογή περιο- ρισμών στη διακίνηση κεφαλαίων επί τη βάσει του ισχύοντος ενωσιακού δικαίου, δεδομένης της καθοριστικής σημασίας της επικρατήσεως του ευρωπαϊκού ταξι- φιλελεύθερου (ordoliberal) σχεδιασμού της εσωτερικής αγοράς, αναδεικνύοντας τόσο τα νόμιμα εμπόδια και τα όρια που μπορούν να τεθούν -δυνάμει του πρωτο- γενούς δικαίου και της ενωσιακής νομολογίας – στην ελεύθερη κυκλοφορία κε- φαλαίων, όσο και τις περιπτώσεις επιβολής capital controls σε ευρωπαϊκά κρά- τη που αντιμετωπίζουν μακρο-οικονομικής φύσεως προβλήματα. Ολοκληρώνοντας, ο συγγραφέας καταλήγει στη θέση ότι η προοδευτική και ελεγχόμενη, νομοθετικά και νομολογιακά, απελευθέρωση της διακινήσεως κε- φαλαίων στην ΕΕ αντιμετώπισε με μεγάλη προσοχή τις σοβαρές προκλήσεις που είχε ως εγχείρημα. Η σταδιακή πορεία εξέλιξης μέχρι την οριστική καθιέρωσή της ως τέταρτης θεμελιώδους ελευθερίας αναδεικνύει τη σαρωτική αλλαγή που έχει υποστεί σε σχέση με τις λοιπές οικονομικές ελευθερίες. Το όφελος από τη διατή- ρηση της ελεύθερης κινήσεως κεφαλαίων και των πληρωμών δεν είναι ποιοτικά και ποσοτικά αμελητέο ως προς την ανάπτυξη των οικονομιών και την προσέλ- κυση επενδύσεων. Οι περιορισμοί, με τη σειρά τους, επηρεάζουν την εύρυθμη λειτουργία της εσω- τερικής αγοράς και, κατά συνέπεια, την ίδια την ΕΕ. Η εξέταση της νομικής φύσε- ως των κεφαλαιακών περιορισμών και των περιπτώσεων εφαρμογής τους στην Ελλάδα και την Κύπρο αποδεικνύει ότι η εφαρμογή τους, αντίθετα με ό,τι συνέ- βαινε στο παρελθόν, είναι προσωρινή και δεν αποτελεί εύκολη διέξοδο για τα κράτη μέλη. Συνολικά, στο έργο του κ. Σαμαρά αναλύονται με συστηματικό τρόπο και σε βά- θος όλα τα ζητήματα που αφορούν την ελευθερία κυκλοφορίας κεφαλαίων και πληρωμών και τους περιορισμούς της. Είναι γεγονός ότι το θέμα εμφανίζει με- γάλο θεωρητικό και πρακτικό ενδιαφέρον, καθώς η συγκεκριμένη ελευθερία υλοποιήθηκε σταδιακά: οι ελεγχόμενες ροές κεφαλαίων λειτούργησαν ως το τε- λευταίο οχυρό του κρατικού παρεμβατισμού στις θεμελιώδεις οικονομικές ελευ- θερίες, αποτελώντας για δεκαετίες ένα ουσιώδες εργαλείο της οικονομικής πολι- τικής των κρατών μελών, μέχρις ότου καθιερωθεί πλήρως η «τέταρτη ελευθερία» των Συνθηκών της ΕΕ. Η αναφορά στο συντακτικό οικονομικό πρότυπο της ΕΕ και στην ταξιφιλελεύθερη θεωρία που το υπαγόρευσε προσδίδει στη μελέτη προστι- θέμενη αξία, καθώς με τον τρόπο αυτό θεμελιώνεται το θεωρητικό υπόβαθρο στο οποίο υπακούει το σύστημα των οικονομικών ελευθεριών της ΕΕ. Η ολοκληρωμένη καταγραφή του ιστορικού και νομικού περιβάλλοντος εκτελεί- ται από τον συγγραφέα με επιμελημένο και επιτυχή τρόπο, προετοιμάζοντας το