ΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σης που επικρατούσε μεταξύ της τάσης περαιτέρω ενοποίησης αφενός, και του εθνικού προστατευτισμού αφετέρου, ήταν φιλόδοξος και δύσκολος στόχος. Θα ήταν σκόπιμο να διευκρινισθεί, όμως, ποια είναι τα οφέλη από τη διασφάλιση της κυκλοφορίας -δίχως φραγμούς- των κεφαλαίων, καθώς και αν είναι πράγμα- τι καθοριστικής σημασίας για τα κράτη μέλη, ιδίως σε περιόδους κρίσεων, η δυ- νατότητα ελεγχόμενης επιβολής, με εθνικά μέτρα, κεφαλαιακών περιορισμών. Συναφώς, αποκαλύπτονται ενδιαφέρουσες πτυχές ως προς την κυριαρχία των κρατών μελών εν σχέσει προς τη δυναμική του ευρωπαϊκού θεσμικού και νομι- κού συστήματος. Β. Το πεδίο έρευνας και παρατηρήσεις Το ενωσιακό δίκαιο αποτελεί, αναμφισβήτητα, ένα πολύπλοκο και συναρπαστι- κό αντικείμενο μελέτης. Υπογραμμίζεται, εξαρχής, ότι το παρόν πόνημα απευθύ- νεται ιδίως στον μελετητή του δικαίου της Ένωσης, αλλά και του δικαίου εν γέ- νει, που προσδοκά να αποκτήσει πολύτιμες γνώσεις για το νομικό καθεστώς των κεφαλαιακών περιορισμών, μέσα από τις περιπτώσεις εφαρμογής τους, καθώς και να σχηματίσει μια πληρέστερη εικόνα για τη νομική φύση της ελεύθερης κυ- κλοφορίας των κεφαλαίων. Σε αυτό το σημείο, θα αναφερθούν ουσιώδη ζητήμα- τα, τα οποία αποτελούν κομβικό σημείο της διατριβής, πάντοτε με κεντρικό άξο- να τη σαφήνεια, την πρωτοτυπία και την ποιοτική τεκμηρίωση της επιστημονικής έρευνας, κατά κύριο λόγο δια νομικών εργαλείων. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της διεξοδικής εξέτασης περί της διαμόρφωσης της νομικής φυσιογνωμίας των κε- φαλαιακών περιορισμών, βάσει της δράσης του νομοθέτη και του δικαστή της ΕΕ κατά τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, καταλήγοντας στην εξέταση της εφαρμογής περιορισμών δυνάμει του ισχύοντος ενωσιακού δικαίου και των πρό- σφατων περιπτώσεων επιβολής capital controls σε κράτη μέλη, προσεγγίζονται κρίσιμα θέματα που άπτονται του αντικειμένου αυτού. Πιο συγκεκριμένα, θα αναδειχθεί η ιστορική εξέλιξη του πρωτογενούς και πα- ράγωγου δικαίου της ΕΕ, που διαμόρφωσε καθοριστικά την ελεύθερη κυκλοφο- ρία των κεφαλαίων, και η κατεύθυνση σταδιακής κατάργησης των κεφαλαιακών περιορισμών ανά τις δεκαετίες κατά τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ώστε, μεταξύ άλλων, να διακριβωθεί εάν συνετελέσθη δια του δικαίου της Ένω- σης μια άκρως ελεγχόμενη μεν, μη απολύτως «ευθύγραμμη» δε, απελευθέρω- ση της διασυνοριακής κίνησης κεφαλαίων, τόσο δια της νομοθετικής ρυθμίσεώς της, όσο και δια της νομολογιακής ερμηνείας. Είναι αναγκαίο δε να εξεταστούν τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων και οι παράγοντες που την καθιστούν ως τη «νεότερη» και την «ευρύτερη» εκ των τεσ- σάρων θεμελιωδών ελευθεριών της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Θα ληφθούν δεόντως υπόψη οι λόγοι που καθιστούν δυσχερή την παράκαμψη του ενωσιακού δικαίου από κράτη μέλη που επιδιώκουν να πε- ριορίζουν κατά βούληση, με τη θέσπιση μέτρων δυνάμει εθνικών κανόνων δικαί-