ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

1 Εισαγωγή * Η αλόγιστη ανάπτυξη του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος έφερε τα κράτη, ιδίως μετά το 2008 αντιμέτωπα με τον λεγόμενο «φονταμενταλισμό» 1 των αγορών. Αποκορύφωμα της παγκοσμιοποίησης, την τελευταία εικοσαετία, ήταν η οικονομική κρίση του 2008 . Η συ- γκεκριμένη κρίση ανέδειξε έντονα το φαινόμενο του μετασχηματισμού της κυριαρχίας των εθνικών κρατών και της συρρίκνωσης της πολιτικής τους αυτονομίας, δηλαδή των στοιχεί- ων εκείνων που κατεξοχήν συνδέθηκαν με τη σταδιακή δημοκρατική ολοκλήρωσή τους. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα άρχισε από νωρίς να δείχνει τη δύναμή του, όταν χώρες όπως η Πορτογαλία ή η Ελλάδα άρχισαν να προσχωρούν σε «Μνημόνια», που έπληξαν καίρια την κρατική τους κυριαρχία, 2 με κρίσιμες θεσμικές υποχωρήσεις και ρυθμίσεις, που έθιγαν με συγκεκριμένο τρόπο θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματα. 3 Αυτές οι «εκπτώ- σεις» της συνταγματικής αυτονομίας, φάνταζαν δε επιβεβλημένες ενόψει της οικονομικής επιβίωσης της ίδιας της οντότητας του κράτους, ζήτημα πρωτόγνωρο για ευρωπαϊκά κρά- τη, από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και έπειτα. Το ευρωπαϊκό συνταγματικό κράτος βρίσκεται σε δοκιμασία αλληλένδετη με την διαδρο- μή του από την παγκοσμιοποίηση προς την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Αυτή η δοκιμασία εξελίσσεται σε δυο διακριτά επίπεδα: από τη μια μεριά, συνδέεται με το φαι- νόμενο της ραγδαίας μετάλλαξης του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού συνταγματικού κράτους και της οικοδόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο της νέας διεθνούς οικονομι- κής πραγματικότητας, όπως αυτή διαμορφώνεται μετά την παγκοσμιοποιημένη οικονομι- κή κρίση του 2008. Από την άλλη μεριά, συσχετίζεται με τις ποικίλες επιπτώσεις της οικο- * Η χρήση του τελικού "-ν-" τοποθετείται στην Αιτιατική Ενικού, τόσο για το αρσενικό όσο και για το θη- λυκό γένος, με βάση την εφαρμογή της θεωρίας του Αριστόβουλου Μάνεση στο έργο του, Η Νεοελλη- νική Γλώσσα στη Νομική Επιστήμη, Προσκήνιο, 1999, σελ. 20-37. Για το θηλυκό γένος εφαρμόστηκε ο κανόνας με δική μου πρωτοβουλία. 1. Το συγκεκριμένο όρο εισάγει ένας από τους μεγαλύτερους «παίκτης» των διεθνών αγορών, ο George Soros. Βλ. βιβλιογραφία για το συγκεκριμένο όρο στο: Γ. Σωτηρέλης , Σύνταγμα και δημοκρατία στην εποχή της «παγκοσμιοποίησης»: Εναλλακτικές θέσεις και προτάσεις συνταγματικής πολιτικής με αφορ- μή την φυγομαχία της «συναινετικής αναθεώρησης», πρόλ. Α. Μανιτάκης, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2000., σ. 66. 2. Για την έννοια της κρατικής κυριαρχίας στην ελληνική έννομη τάξης, μελετήσαμε: Α. Μανιτάκης , Ελλη- νικό Συνταγματικό Δίκαιο, τόμος Ι, Σάκκουλας, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2004, σ. 169-244, Κ. Χρυσόγο- νος , Συνταγματικό Δίκαιο, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2003, σ. 13-23, Ευ. Βενιζέλος , Μαθή- ματα Συνταγματικού Δικαίου, Αναθεωρημένη Έκδοση, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή 2008, σ. 303-329, Κ. Μαυριάς , Συνταγματικό Δίκαιο, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2005, σ. 55-94 & 115-130, Δ. Τσάτσος , Συνταγματικό Δίκαιο, Τόμος Α΄, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1994, σ. 86-111. 3. Βλ. παρακάτω.