ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

2 Σύγχρονος Ευρωπαϊκός Συνταγματισμός νομικής κρίσης στο εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις αυτές της Ελλάδας και της Πορτογαλίας, οι οποίες αποτέλεσαν και αποτελούν σημείο κα- μπής για τον εθνικό και ευρωενωσιακό συνταγματισμό. Κατά συνέπεια, η κρατική κυριαρ- χία, και τελικά η ίδια η πολιτική αυτονομία του ευρωπαϊκού συνταγματικού κράτους, με- τασχηματίζονται με νέους όρους, που αναδεικνύονται ανάγλυφα στις θεσμικές πρακτικές με χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτές των κρατών του Νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Το Σύνταγμα έρχεται ιστορικά να εξισορροπήσει την απόλυτη κυριαρχία του κράτους , τόσο προς τα έξω, στη σχέση του με άλλα κράτη (εξωτερική κυριαρχία), όσο και προς τα μέσα, απέναντι στους πολίτες του (εσωτερική κυριαρχία), και να το μετατρέψει σε «συνταγματι- κό κράτος». Η «εσωτερική» κυριαρχία αντιδιαστέλλεται προς την «εξωτερική» με συγκε- κριμένο τρόπο: 4 ταυτίζεται με την ανεξαρτησία του κυρίαρχου κράτους. Ενώ η εσωτερική κυριαρχία του κράτους, σύμφωνα με τον Α. Σβώλλο, είναι η υπέρτατη κοινωνική ισχύς, η δύναμη του άρχειν και η ικανότητα του επιτάσσειν μετά κύρους, ικανή να κάμπτει άλλη δύ- ναμη ακόμα και με τη χρήση υλικής βίας , 5 ο Α. Μάνεσης, με τη σειρά του, ορίζει την εσωτε- ρική κυριαρχία του κράτους, ως την ικανότητα αυτοδύναμης επιβολής της κρατικής εξου- σίας χωρίς να περιορίζεται από άλλη θέληση . 6 Τα εγχειρίδια συνταγματικού δικαίου στην ελληνική βιβλιογραφία επιβεβαιώνουν κατά κανόνα τη συγκεκριμένη θέση. 7 Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συνταγματικής παράδοσης, η έννοια της κρατικής κυριαρχίας, αλληλοεπι- δρά με εκείνη του Συντάγματος. 8 Αναλυτικότερα, ο τρόπος άσκησης της κυριαρχίας του ευ- ρωπαϊκού συνταγματικού κράτους οργανώνεται από το Σύνταγμα που ρυθμίζει την άσκη- ση της κρατικής εξουσίας, αποσκοπώντας παράλληλα στην κατοχύρωση και εξασφάλιση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων . Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο κυρίαρχος κα- θορίζει και συνεχώς ανακαθορίζει την εξουσία των οργάνων του, όπως και τη δική του. Τα όργανα του «κυρίαρχου» αντλούν την εξουσία τους από αυτόν (ετεροκαθορίζονται), ενώ 4. Βλ. για το ζήτημα της σχέσης «εξουσία-κυριαρχίας» στα: Α. Μανιτάκη , Ελληνικό Συνταγματικό Δίκαιο Ι, σ. 169-244, Κ. Χρυσόγονου , Συνταγματικό Δίκαιο, ό.π., σ. 13-23. 5. Βλ. την αναφορά του Α. Σβώλου στο site της Βουλής των Ελλήνων εδώ: http://foundation.parliament . gr/VoulhFoundation/VoulhFoundationPortal/images/site_content/voulhFoundation/file/Books/ SVOLOS.pdf, [ημερομηνία πρόσβασης 30.12.2016]. 6. Βλ. Α. Μάνεσης , Συνταγματικό Δίκαιο Ι, Σάκκουλας Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 1965. 7. Βλ. Α.Γ. Ράϊκος , Συνταγματικό Δίκαιο, Τόμος Ι, Εισαγωγή-Οργανωτικό Μέρος, Αθήνα-Κομοτηνή: Αντ. Ν. Σάκκουλας, 2002, σ. 32 επ., Α. Ράικος , Συνταγματικό Δίκαιο, Οργανωτικό μέρος ΙΙ, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2011, Ι. Ν. Σαρίπολος , Πραγματεία του Συνταγματικού Δικαίου, Αθήναι, τυπ. Χ. Νικολαϊ- δου, 1851, σ. 23 επ ., Φ. Σπυρόπουλος , Εισαγωγή στο Συνταγματικό Δίκαιο, Αθήνα-Κομοτηνή, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα 2006, σ. 54 επ., Κ. Χρυσόγονος , Συνταγματικό Δίκαιο, σ. 46 επ. , Α. Παντελή , Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου, Λιβάνη, 2018. 8. Βλ. Ευ. Βενιζέλου , Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου, ό.π. σ. 303-329, Κ. Μαυριά , Συνταγματικό Δί- καιο, ό.π. σ. 55-94 & 115-130, Δ. Τσάτσου , Συνταγματικό Δίκαιο, ό.π. 86-111.