ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Εισαγωγή 5 Η πολιτική, εάν υπακούει σε καταναγκασμούς που δεν προέρχονται από το Δίκαιο, χάνει τον τρόπο που διαθέτει η δημοκρατική Πολιτεία, ώστε να μην άρχεται. Με άλλα λόγια, αν δε διατηρηθεί αυτή η δυνατότητα, απειλείται η ίδια η Δημοκρατία. 17 Η ανάδειξη των ορί- ων της εσωτερικής κυριαρχίας μετατοπίζει τη συζήτηση στα όρια του «πολιτικού», υποδει- κνύοντας ότι η πολιτική αποτελεί πρόταγμα αυτονομίας, 18 υπό την έννοια ότι …η πολιτική είναι … μια συλλογική δραστηριότητα, διαυγασμένη και αυτοστοχασμένη, που αποβλέπει στην συνολική θέσμιση της κοινωνίας ως τέτοιας… και αφορά όλα όσα μέσα στην κοινω- νία είναι μεθέξιμα και κατανεμητά. Φαίνεται συνεπώς ότι αυτή η δραστηριότητα δεν γνω- ρίζει και δεν επιδέχεται, τουλάχιστον κατ’ αρχήν, κανένα όριο . 19 Το φαινόμενο του μετασχηματισμού της κρατικής κυριαρχίας , καθίσταται ανάγλυφο με ιδιαίτερη έμφαση και ένταση στην Ελλάδα, λόγω της προσχώρησής της στα «Μνημόνια» αλλά και του τρόπου που η χώρα βίωσε θεσμικά την κρίση. Δεδομένου ότι σε παρόμοιο πλαίσιο κινήθηκε και η περίπτωση της Πορτογαλίας, μπορούμε να διαπιστώσουμε, ότι τα δυο κράτη αποτελούν χαρακτηριστικές περιπτώσεις των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου, συγκροτώντας ένα διακριτό δίπολο που αναδεικνύει το μετασχηματισμό της κρατικής κυ- ριαρχίας. Πιο αναλυτικά, από τη σύγκριση της Ελλάδας με την Πορτογαλία προκύπτει μια ιδιαίτερη «μελέτη περίπτωσης» (case study), 20 όσον αφορά τις πρακτικές των ευρωπαϊκών κρατών-μελών της ΕΕ του Νότου, σε συνθήκες μετασχηματισμού της κρατικής κυριαρχίας. Οι πρακτικές αυτές αποτέλεσαν, πρώτον, το πεδίο στο οποίο δοκιμάσθηκαν –ανεπιτυχώς– οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως εγγυήσεις του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού. Κατά δεύτερον, εξετάζοντας –μέσω των εργαλείων του συγκριτικού δικαίου αλλά και της συγκριτικής δημόσιας πολιτικής– αυτά τα δύο κράτη ως «αδύναμους κρίκους» της ευρω- παϊκής σκηνής, μπορούμε να κατανοήσουμε ευρύτερες τάσεις, όσον αφορά συγκλίσεις και αποκλίσεις στη συνταγματική λειτουργία τους ενόψει και μετά την κρίση, που αποτελούν χρήσιμη παρακαταθήκη για τη μελέτη όλων των πεδίων έντασης και διακινδύνευσης κρί- σιμων συνταγματικών κατακτήσεων του συνόλου των εθνικών ευρωπαϊκών κρατών. Σε κάθε περίπτωση, από το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008 και έπει- τα, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Πορτογαλία, η συλλογική δραστηριότητα φαίνεται να γνωρίζει κάποιο όριο, αφού το πολιτικό σύστημα είχε εξοκείλει, αφενός μεν με την τυπική 17. Βλ. Κ. Μποτόπουλο , Μνημόνιο, Κυριαρχία και Αυτονομία, http://www.botopoulos.gr/politika- keimena/thesmika, [ημερομηνία πρόσβαρης 20/8/2014]. 18. Βλ. για την πολιτική αυτονομία, Γ.Χ. Σωτηρέλη , Το Σύνταγμα στην εποχή της κρίσης, ό.π. σ. 3-5. Ακό- μη, κείμενα από τον τομέα της φιλοσοφίας δικαίου, με παρόμοια προσέγγιση: Βλ. Γ. Οικονονόμου , Αυτονομία και δημοκρατία στον Κορνήλιο Καστοριάδη, Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση, Νο 58, Ιανουάριος 2003, σ. 34 επ. 19. Βλ. Κ. Καστοριάδη , Εξουσία, Πολιτική, Αυτονομία, ό.π. 20. Διαθέτουν το ίδιο οικονομικό σύστημα, ήτοι την ευρωπαϊκή οικονομία της αγοράς με κοινό νόμισμα, έχουν παρόμοια πολιτική ιστορία και ανήκουν στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Συνεπώς με βάση τις αρ- χές σύγκρισης όπως αναπτύσσονται εξονυχιστικά στο αντίστοιχο κεφάλαιο, μπορούμε να προχωρή- σουμε στη συγκεκριμένη «μελέτη περίπτωσης».