ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Εισαγωγή 7 δικαστική εξουσία δεν επιτέλεσε παρέμβαση στο έργο του νομοθέτη, το οποίο και στις δυο περιπτώσεις υπαγορεύτηκε από τις διεθνείς συμβάσεις οικονομικής επιβίωσης των συγκε- κριμένων κρατών. Το Σύνταγμα και στις δυο περιπτώσεις συνέχισε να επιτελεί τις θεμελιώ- δεις λειτουργίες του, όμως δεν συνέβαλε στη διαχείριση της κρίσης και απώλεσε μέρος της κανονιστικής και συμβολικής του δύναμης. Αντιθέτως, όσον αφορά τη νομολογία, στην Πορτογαλία ενώ αρχικά παρέμεινε περιχαρακωμένη, ιδίως σε ζητήματα συνταγματικότη- τας των μέτρων για τους συνταξιούχους, τους εργαζόμενους στο Δημόσιο και τα εργασια- κά, το Πορτογαλικό Συνταγματικό Δικαστήριο επέδειξε από το 2013 και έπειτα μια πιο δυ- ναμική στάση (δικαστικός ακτιβισμός), ενώ στην Ελλάδα η αρχική νομολογιακή αμηχανία πολύ αργότερα άρχισε να υποχωρεί, ενίοτε επιδεικνύοντας έναν προστατευτικό των θεμε- λιωδών δικαιωμάτων ρόλο . 24 Με βάση το παραπάνω θεωρητικό πλαίσιο προκύπτει και η υπόθεση εργασίας της μελέτης μας , σύμφωνα με την οποία, τα Μνημόνια Ελλάδας και Πορτογαλίας αναδεικνύονται ως σημείο καμπής για τον ευρωπαϊκό συνταγματισμό, 25 με την έννοια ότι αποτέλεσαν μια σύγ- χρονη δοκιμασία α. για την ίδια τους την οικονομική υπόσταση ως κράτη, β. την πολιτική τους αυτονομία, τελικά δε, γ. της ίδιας τους της κυριαρχίας, ενώ στο ίδιο πλαίσιο δοκιμά- στηκαν και θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης. Αναλυτικότερα δε, το ευρωπαϊκό συνταγματι- κό κράτος βρέθηκε σε δοκιμασία αλληλένδετη με την διαδρομή του από την παγκοσμιο- ποίηση προς την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Αυτή η δοκιμασία εξελίχθηκε σε δυο διακριτά επίπεδα: από τη μια μεριά, συνδέεται με το φαινόμενο της ραγδαίας μετάλ- λαξης του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού συνταγματικού κράτους και της οικοδόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο της νέας διεθνούς οικονομικής πραγματικότητας, όπως αυτή διαμορφώνεται μετά την παγκοσμιοποιήμενη οικονομική κρίση του 2008. Από την άλλη μεριά, συσχετίζεται με τις ποικίλες επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στο εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις αυτές της Ελλάδας και της Πορ- τογαλίας, οι οποίες αποτέλεσαν και αποτελούν σημείο καμπής για τον εθνικό και ευρωε- νωσιακό συνταγματισμό. Κατά συνέπεια, η κρατική κυριαρχία, και τελικά η ίδια η πολιτική αυτονομία του ευρωπαϊκού συνταγματικού κράτους, μετασχηματίζονται με νέους όρους, που αναδεικνύονται ανάγλυφα στις θεσμικές πρακτικές με χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτές των κρατών του Νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα την περίπτωση του δίπολου «Ελλάδας-Πορτογαλίας». Για να αναπτύξουμε την μελέτη μας και να ελέγξουμε την υπόθεση εργασίας μας, προχω- ρούμε την έρευνά μας μέσα από ένα τριπλό άξονα σκέψεων ως εξής: 24. Βλ. Ξ. Κοντιάδη και Α. Φωτιάδου , Η ανθεκτικότητα του Συντάγματος – Συνταγματική αλλαγή, δικαιώ- ματα και κυριαρχία σε συνθήκες κρίσης, εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2016, σ. 91-141. 25. Κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ Ένωσης και των κρατών μελών της, δημοκρατικός τρόπος συγκρότη- σης και άσκησης παραχωρημένων εξουσιών, νομικές εγγυήσεις για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Βλ. Th. Giegerich, κ.α. , Ευρωπαϊκός συνταγματισμός και κρίση, Νομι- κή Βιβλιοθήκη, 2019, σ. 6-10.