ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

9 Ι. Η οικονομική και πολιτική διάσταση της κρίσης: το δίπολο «Ελλάδα - Πορτογαλία» και η ανάγκη μηχανισμού διάσωσης Τα αίτια της κρίσης στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία είναι αφ’ ενός μεν εξωγενή, αναγόμε- να στον «φονταμενταλισμό των αγορών» 28 και την αδυναμία ανταπόκρισης του ελληνικού κράτους και του πορτογαλικού κράτους στις οικονομικές τους υποχρεώσεις, στο υπάρχον χρηματοπιστωτικό σύστημα, σε συνδυασμό με την ελαττωματική αρχιτεκτονική της ζώνης του ευρώ (1), αφ’ ετέρου δε ενδογενή, και εντοπίζονται στην εν γένει λειτουργία του πο- λιτικο-διοικητικού συστήματος, της κυριαρχίας των παραδοσιακών πελατειακών πρακτι- κών και της αναξιοκρατίας, η οποία είχε πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία επί δεκαετίες, τόσο για την Ελλάδα όσο και την Πορτογαλία (2). 1. Τα εξωγενή αίτια της κρίσης α. Ο όρος «φονταμενταλισμός των αγορών», 29 αποκτά νόημα μέσα σε συγκεκριμένα παγκό- σμια χρηματοπιστωτικά φαινόμενα, όπως η βιομηχανία «τιτλοποίησης» και αξιολόγησης των χρηματοοικονομικών προϊόντων, η επικράτηση «προβληματικών» οικονομικών θεωρι- ών κατά τη λειτουργία της αγοράς και η άνευ όρων «αυτορρύθμιση» της αγοράς. Ειδικότερα: Ο παγκόσμιος χρηματοπιστωτικός τομέας δημιούργησε στην πραγματικότητα τόσο πολ- λούς «κινδύνους», στο πλαίσιο μιας ανεξέλεγκτης κερδοφορίας, ώστε να μπορούσε εύκο- λα να οδηγηθεί σε κατάρρευση. Πιο συγκεκριμένα, o «φονταμενταλισμός των αγορών» εδράζεται στην προβληματική θεσμική πληροφόρηση των αγορών, υπό την έννοια ότι οι οίκοι αξιολόγησης και οι κρατικές ρυθμιστικές αρχές δεν εκπλήρωσαν το ρόλο τους ως προς την αξιολόγηση των «πακέτων τιτλοποιημένων προϊόντων». Δεδομένου ότι η αξι- ολόγηση των «τίτλων» ήταν επίπλαστη και αναξιοκρατική, δημιουργήθηκε μια ουτοπική χρηματικοοικονομική πραγματικότητα που προκάλεσε την κατάρρευση. Έτσι, για παρά- δειγμα, η χρεοκοπία της «Lehman Brothers» οφείλεται στο γεγονός ότι αυτή κατέληξε να κατέχει τεράστιες ποσότητες από CDΟs που είχαν αξιολογηθεί με ΑΑΑ, 30 ενώ στην πραγ- ματικότητα αυτά, δεν είχαν παρά μηδενική αξία . Περαιτέρω, ο «φονταμεταλισμός των αγορών» συντίθεται από τα εξής στοιχεία: τη συ- γκρότηση Διεθνούς Κεφαλαίου με την αναζήτηση διασφαλισμένης αξιοποίησης και κέρ- 28. Βλ. Γ.X. Σωτηρέλη , Το Σύνταγμα στην εποχή της κρίσης, ό.π. σ. 2 επ. 29. Βλ. Γ.X. Σωτηρέλη , Το Σύνταγμα στην εποχή της κρίσης, ό.π. σ. 3, επ. 30. Ο χαρακτηρισμός ΑΑΑ είναι μονάδα μέτρηση χρηματοπιστωτικών προϊόντων.