23 / 28
93
Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1911-1920
ντο το τραύμα του, αλλά η είδηση και μόνο του γεγονότος συγκλόνι-
σε όλη την Ελλάδα. Στίφη βενιζελικών ξεχύθηκαν στους δρόμους της
Αθήνας και άρχισαν να κτυπούν δεξιά και αριστερά. Έλληνες στρατι-
ώτες συνέλαβαν τον Ίωνα Δραγούμη στο τέρμα της Βασ. Σοφίας... τον
έστησαν στον τοίχο και τον σκότωσαν. Αυτά τα γεγονότα ήταν απόρ-
ροια της αδυναμίας των βενιζελικών να συλλάβουν το γεγονός ότι
λίγο μετά την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών, αποπειράθηκαν
δύο Έλληνες αξιωματικοί τη δολοφονία του Βενιζέλου, την ώρα που
θα επέστρεφε στην Ελλάδα θριαμβευτής. Όλα αυτά μπορεί να τα κα-
τανοήσει κανείς -αλλά οι αντιδράσεις ήσαν τερατώδεις. Τα πάθη εί-
χαν οξυνθεί επικίνδυνα
.
161
Ο βασιλιάς Αλέξανδρος απεβίωσε στις 25 Οκτωβρίου 1920 και η
κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου ανέθεσε την αντιβασιλεία στο ναύαρχο Κου-
ντουριώτη. Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου ήσαν για το Κόμμα των
Φιλελευθέρων πανωλεθρία σε όλες σχεδόν τις περιφέρειες -ο ίδιος
Βενιζέλος δεν εξελέγη και αναχώρησε για το εξωτερικό. Ο Κουντου-
ριώτης εγκατέλειψε την αντιβασιλεία και τον διαδέχθηκε η βασίλισ-
σα Όλγα, η οποία είχε επιστρέψει για την κηδεία του γιου της. Η
πρωθυπουργία ανατέθηκε στον Δημ. Ράλλη, ο οποίος και υπέγραψε
το ν.δ. για τη διενέργεια δημοψηφίσματος στις 22 Νοεμβρίου για την
επαναφορά του Κωνσταντίνου, το οποίο δημοσιεύθηκε στην
Ἐφημε-
ρίδα τῆς Κυβερνήσεως
261 της 12ης Νοεμβρίου 1920. Μετά τα συντρι-
πτικά υπέρ της επανόδου του εξόριστου βασιλιά αποτελέσματα (το
98% ψήφισε υπέρ), ο Κωνσταντίνος επανέκαμψε στις 6 Δεκεμβρίου.
Η, υπό τον Δημ. Ράλλη, κυβέρνηση παρά τις προεκλογικές δηλώ-
σεις και τη γνώμη επιτελών για τις ενδεχόμενες δραματικές εξελί-
ξεις, αποφάσισε τη συνέχιση της μικρασιατικής εκστρατείας, απόφαση
με την οποία συμφωνούσε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, προσβλέποντας
ακόμη και σε επίθεση στην Άγκυρα. Γρήγορα, όμως, στις 7 Ιανουα-
ρίου 1921 ο ελληνικός στρατός υπέστη την πρώτη του ήττα. Ο αρχι-
στράτηγος, πλέον, Κεμάλ είχε πλήρη εξουσία να ενεργεί στο όνομα
της εθνοσυνέλευσης. Η σοβιετο-τουρκική συνθήκη φιλίας και αδελ-
φότητας αναγνώριζε τα πλήρη δικαιώματα κυριαρχίας της Τουρκί-
ας στα Στενά και την Κωνσταντινούπολη. Η κεμαλική Τουρκία είχε
ενισχυθεί διπλωματικά. Ο Λόυδ Τζορτζ συμβούλευσε τους Έλληνες,
161. Παν. Κανελλόπουλου,
Η ζωή μου
, σ. 21.